DNA-databanken voor kanker en andere zeldzame ziekten

Inmiddels is Hartwig Medical Foundation beheerder van één grote DNA-databank voor kankeronderzoek, waarin zoveel mogelijk gegevens van kinderen, jongeren en volwassenen met uiteenlopende vormen van uitgezaaide kanker worden opgeslagen. 

Complete DNA-profiel van elke patiënt

Ziekenhuizen sturen biopten (tumorweefsel), bloed en allerlei gegevens op naar de Hartwig Medical Foundation. 

Die heeft apparatuur in haar gebouw op het Science Park in Amsterdam, waarmee ze het volledige DNA van het tumorweefsel kan aflezen en alle foutjes erin kan opsporen. 

Het ontstaan van de kankerdatabank was op zijn beurt aanleiding tot de DRUP-studie van het onderzoeksconsortium Center for Personalised Cancer Treatment (CPCT). Dit is opgericht door het Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, het Erasmus MC Kanker Instituut en het UMC Utrecht. En ondertussen hebben zich al 40 andere ziekenhuizen aangesloten.

DRUP staat voluit voor ‘Drug Rediscovery Protocol’ en uitgangspunt van de studie is dat kanker wordt veroorzaakt door DNA-schade.

De onderzoekers laten zich leiden door de wetenschap dat elke vorm van kanker hierdoor bij elke patiënt andere kenmerken en eigenschappen kan hebben. Het lijkt daardoor logischer om mensen met kanker zoveel mogelijk een behandeling op maat te geven en die te baseren op het genetisch profiel van hun tumor. 

Anders uitgelegd: onderzoekers denken dat een aandoening zoals longkanker misschien moet worden beschouwd als een reeks van honderd uiteenlopende zeldzame aandoeningen, die allemaal tumoren in de longen veroorzaak. En dat voor al die honderd soorten wellicht een andere behandeling nodig is. 

Oncologen gaan bij het vaststellen van een behandelplan voor mensen met kanker nu nog uit van de ‘gemiddelde kankerpatiënt’. Terwijl ze weten dat de betreffende behandeling bij een deel van de mensen aanslaat en bij een ander niet. 

’’We stellen nog steeds heel veel mensen bloot aan een behandeling, terwijl die misschien niet werkt,’’ zei Emile Voest, leider van het onderzoeksconsortium tijdens een uitzending van EenVandaag. ’’Maar dan hebben ze wel de bijwerkingen.’’ 

Behandeling op maat

Pfizer is één van de tien geneesmiddelenbedrijven die aan de DRUP-studie meewerkt

Het zou volgens de onderzoekers van de DRUP-studie daarom zomaar kunnen zijn dat iemand met een bepaald type kanker op basis van het DNA-profiel van zijn tumor, meer baat heeft bij een behandeling voor een andere type, dan bij een standaardbehandeling voor zijn ‘eigen soort.’ 

Aan de DRUP-studie doen alleen mensen mee met een vergevorderde vorm van kanker of met uitzaaiingen, voor wie geen standaardbehandeling meer beschikbaar is. In het kader van de studie krijgen zij immunotherapie of een doelgerichte behandeling op basis van het genetisch profiel van hun tumor, ongeacht waar die in het lichaam zit.