‘Een continue ontdekkingsreis in het menselijk lichaam’
Als het even kan, springt Marc Kaptein, medisch directeur van Pfizer, op de fiets. Langs de duinen, naar Noordwijk, Katwijk en soms zelfs Den Haag. Zeker nu zijn leven wordt beheerst door corona. ’’Een kwartier fietsen en ik ben van alle spierpijn af, een uur fietsen en mijn hoofd is leeg. En twee uur fietsen en dan ben ik gewoon weer Marc.’’
Zo’n hectisch jaar als 2020 heeft hij nooit meegemaakt. ’’Deze tijd is druk, spannend, leerzaam, interessant en soms eng.’’ De energieke medische directeur beschrijft hoe een gemiddelde werkdag eruitziet. Hij neemt afgelopen vrijdag als voorbeeld toen hij om zeven uur ’s ochtends begon en pas om middernacht thuiskwam na een uitzending van Nieuwsuur.
Vergadering met het crisis managementteam
’’In de ochtend kijk ik wat er in de wereld is gebeurd en lees ik de belangrijkste nieuwe publicaties over corona door.’’ Daarna belt hij met de media relation-manager van Pfizer. ’’Om te kijken of iets speelt in de media of op social media waar we op moeten inhaken.’’
En dan begint zijn officiële werkdag. “Vaak met een vergadering van het managementteam om half negen. Dan bespreken we alle zaken die direct impact hebben op Pfizer Nederland.’’
’Ondanks de impact van pandemie is het ons gelukt om vrijwel alle geneesmiddelen beschikbaar te houden voor patiënten.’
Daarna begint zijn reguliere werk. ’’Ondanks de impact van pandemie is het ons gelukt om vrijwel alle geneesmiddelen beschikbaar te houden voor patiënten.’’ En ook komt Pfizer regelmatig met innovaties. ’’Binnen de oncologie hebben we de afgelopen paar jaar vijf nieuwe geneesmiddelen producten gelanceerd’’, zegt Marc trots.
‘Fietsen vormt samen met mijn gezin de stabiele factor in deze rare achtbaantijd’
En dan zijn er nog de nodige vergaderingen tussendoor. ’’Over de voorbereidingen voor het potentiële vaccinatieprogramma met het RIVM. Of met het ministerie van VWS, politici of de brancheorganisaties VIG en HollandBio.’’
Marc heeft zich sinds de coronacrisis ontwikkeld tot een graag geziene gast op televisie, de radio en andere media. ’’Ik vind het belangrijk om mensen goed te informeren over wat wij als Pfizer doen en hoe wij het kandidaat coronavaccin met BioNTech ontwikkelen.’’
Als hij na talkshowopnames rond middernacht thuiskomt, duikt hij vaak opnieuw met zijn neus in de coronapublicaties, omdat hij dikwijls niet meteen kan slapen. Vervolgens staat hij weer om zeven op en begint alles opnieuw. ’’Als het kan, dan ga ik tussendoor lekker wielrennen. Die activiteit is samen met mijn vrouw en kinderen mijn stabiele factor in deze rare achtbaantijd.’
Medisch directeur
Marc Kaptein is nu vijf jaar medisch directeur van Pfizer. Van oorsprong is hij arts en werkte hij op de afdeling gynaecologie en verloskunde. Hij ontdekte dat het werk in het ziekenhuis hem niet erg lag. Hij werkte na zijn tijd als praktiserend arts in verschillende functies bij geneesmiddelenbedrijven Organon en Eli Lilly, voordat hij medisch directeur werd bij de startup My Tomorrows die uitbehandelde patiënten koppelt aan behandelingen die nog in ontwikkeling zijn. ’’Door al mijn verschillende functies, heb ik nu een breed beeld van wat er speelt in de geneesmiddelensector.’’
Van My Tomorrows stapte hij over naar Pfizer waar hij eveneens medisch directeur werd. ’’Dat heeft wel met mijn persoonlijkheid te maken. Ik ben enorm geïnteresseerd in de medische wetenschap en daarnaast wil ik mensen inspireren. Ik vind het mooi om mensen ertoe aan te zetten die extra stap te zetten waardoor ze ontdekken dat ze iets tóch kunnen.’’
Een vis in het water
Bij Pfizer voelt hij zich als een vis in het water. ’’Bij Pfizer heb je redelijk veel vrijheid om de dingen te doen die jij goed acht. Er zijn wel regels en processen, maar er is voldoende vrijheid om het te doen op een manier zoals jij die het beste vindt voor de patiënt in Nederland. Dat vind ik heel belangrijk. Tegelijkertijd is die vrijheid heel bijzonder, zeker voor zo’n groot bedrijf.’’
Marc vindt Pfizer een ‘mooi bedrijf dat de afgelopen jaren nog veel mooier is geworden’. ’’We hebben dit jaar de consumenten- en de generieke geneesmiddelentak afgesplitst. Daardoor krijg je nu complete focus op innovatie.’’
‘Pfizer is een mooi bedrijf dat de afgelopen jaren nog veel mooier is geworden’
Zijn ogen glinsteren van enthousiasme. ’’Denk aan gen- en celtherapie. Wat je daarmee kunt bereiken en hoe voortvarend Pfizer dat aanpakt, is ontzettend mooi. Voor elk therapeutisch gebied is er wel zo’n voorbeeld van een echte medische doorbraak.’’
‘De mRNA-technologie, die heeft nog nooit iemand anders gebruikt’
Een vergelijking met ontdekkingsreizigers vindt hij niet verkeerd. ’’Zeker aan de research- en development-kant kun je ons daarmee vergelijken. Dat is een continue ontdekkingsreis in het menselijk lichaam. Je ontdekt iets waardoor je een cel dingen kunt laten doen of juist kunt zorgen dat de cel het nalaat om iets te doen. Dat zoeken van telkens nieuwe pathways en hoe je die kunt beïnvloeden, met welk stofje, vind ik fascinerend.’’
Ook op het gebied van corona zet Pfizer bijzondere stappen in nog onontdekt gebied. ’’Van het mRNA-vaccin dat Pfizer en BioNTech hebben ontwikkeld, word ik heel warm. Niet alleen door de goede onderzoeksresultaten. Maar ook omdat niemand anders eerder de mRNA-technologie tot wasdom heeft gebracht.’’
Wakker met een oplossing
Wanneer hij echt besefte dat corona enorme gevolgen zou hebben? Marc denkt na en antwoordt bedachtzaam. ’’Dat was de avond en de nacht voordat we als managementteam besloten om alle collega’s naar huis te sturen.’’
Marc las ’s avonds het artikel ‘Coronavirus: The Hammer and the dance’ van ingenieur en statisticus Tomas Pueyo. Dat ging over de impact van het coronavirus en wat je moet doen om de pandemie te stoppen: namelijk het beperken van contactmomenten en instellen van een lockdown.
’’Ik heb vaak ’s nachts dat ik iets lees en vervolgens gaat de machinekamer draaien,’’ zegt Marc terwijl hij op zijn hoofd wijst. “Afgelopen jaar heb ik dan ook een stuk minder geslapen dan andere jaren. Maar ik word ’s ochtends wel wakker met een oplossing.’’
Nu werd hij wakker met het idee om het kantoor te sluiten. Een plan waar de rest van het managementteam het mee eens was. ’’Voor twaalf uur ’s middags was iedereen weer thuis. Een dag later kwam het kabinet met precies dezelfde boodschap.’’
Geen discussie over nut vaccin
Nederland staat aan de vooravond van het grootschalige vaccinatieprogramma die hopelijk het einde betekent van de coronapandemie. In de media vertelt Marc Kaptein regelmatig hoe het vaccin van Pfizer werkt. Discussies over het nut van het vaccin gaat hij uit de weg.
’’Ik heb de afgelopen maanden geleerd dat je mensen niet moet proberen te overtuigen. Als iemand zegt: ‘ik heb mijn twijfels’ of ‘mijn buurvrouw vertelt dat over de vaccinatie en ik ben daar bang voor’, dan moet je luisteren. En daarna vraag je: ‘vind je het goed dat ik je iets vertel over vaccins?’ Als iemand dan ‘ja’ zegt, dan gaan de deuren open. Op dat moment kun je een echt open gesprek voeren. Als je gelijk begint met overtuigen, gaan de deuren dicht en gaat het slot erop.’’
Wel kan hij zich goed herinneren waardoor hij zelf overtuigd raakte van het nut van vaccins. ’Ik assisteerde bij een whipple-operatie van jonge vrouw met uitgezaaide baarmoederhalskanker. Daarbij werden al haar organen en weefsels uit haar kleine bekken gehaald. Via haar buik en vagina zag je de grond. Als je dat één keer ziet, twijfel je nooit meer aan het nut van het hpv-vaccin en andere vaccins.’’
‘We kunnen belangrijke lessen leren van deze periode’
Hoewel corona de Nederlandse samenleving nog maanden in zijn greep houdt, verwacht Marc dat de wereld er over een jaar ‘verbazingwekkend normaal uitziet’. ’’Ik denk dat we deze periode snel achter ons laten en snel willen vergeten. Het is een zware periode die veel persoonlijk leed heeft gebracht en waar je niet graag aan terugdenkt. Dat is logisch, maar er zit ook een risico in. Omdat we ook hele belangrijke lessen kunnen leren van deze periode. Bijvoorbeeld dat je prima thuis kunt werken en niet vijf dagen per week op kantoor hoeft te zitten.’’
’’Ik hoop dat we blijven vasthouden aan een aantal van die wijze lessen.’’ En wat is de belangrijkste les die hij zelf vasthoudt? ’’Houd je leven simpel. Wees tevreden met wat je hebt. Vakantie, het hebben van een grote auto of een groot huis maakt niet gelukkig. Wat je gelukkig maakt, is dat je met je partner, je vrienden en kinderen een goede band hebt. Al het andere is uiteindelijk bijzaak.’’
-
Lastige terugkeer voor vrouwen met borstkanker
Onderzoek van de Economist Intelligence Unit toont aan dat het voor veel Nederlandse vrouwen met of na borstkanker lastig is om weer succesvol aan de slag te gaan of om zelfs aan het werk te blijven. Dit ondanks het feit dat zij dit graag willen. Onderzoekers vinden dat artsen, werkgevers en overheid zich moeten inspannen om de terugkeer naar de werkvloer makkelijker te maken.
-
Preventie
Lesje vaccineren van Arjen Lubach
De column van Pauline Bijster inspireerde ook programmamaker Arjen Lubach om in zijn programma Zondag met Lubach op humoristische en heldere wijze uit te leggen waarom het volgen van het Rijksvaccinatieprogramma volgens hem belangrijk is.
-
Interview
‘Ik had tot die nacht eigenlijk nergens last van’
Hij wist al een paar jaar dat hij de ziekte van Addison had, maar hij had er eigenlijk geen last van. Totdat hij op een nacht van het ene op het andere moment opeens enorm ziek werd. In een filmpje van het UMC Utrecht vertelt een patiënt met de aandoening over het moment dat hij een aanval kreeg.
