Chronisch ziek: wat kun je doen als zorgverlener?

Wat is het probleem?

Doordat we steeds langer doorwerken, krijgen steeds meer mensen tijdens hun werkende leven te maken met een chronische ziekte. Vrijwel alle bedrijven krijgen op een gegeven moment iemand met een chronische ziekte in dienst. Van deze medewerkers geeft 40 procent aan vaak of zelfs voortdurend problemen in het werk te ervaren. 
 
Van de groep die werkloos is, geeft ongeveer 20 procent aan een betaalde baan te willen. Bijna 30 procent van hen is alleen volledig arbeidsongeschikt verklaard en 55 procent ervaart problemen bij het vinden van werk.  

Na een diagnose en behandeling kanker keert slechts 60 procent van de mensen terug naar het werk. De werkloosheid is het hoogst bij mensen met prostaatkanker en het laagst bij mensen met melanoom (agressieve vorm van huidkanker).

Wil je meer lezen over Werk en kanker, klik hier

Werk: belangrijk en gezond

Werkbehoud is voor veel patiënten een belangrijk doel, aldus platform Fit For Work dat zich inzet voor werkbehoud bij een chronische aandoening. Pfizer is een van de 35 maatschappelijke organisaties die zich bij Fit for Work hebben aangesloten. Op de website van Fit for Work vind je allerlei tips voor de zorgprofessional om zorg én werk beter met elkaar te verbinden. 

Diverse onderzoeken wijzen namelijk uit dat werken goed voor je, zowel voor je lichamelijke als je geestelijke gezondheid. Dat komt bijvoorbeeld doordat werk structuur en ritme geeft aan je leven. Het is goed voor je sociale contacten, je deelname aan de maatschappij en het biedt je kansen tot zelfontwikkeling.

Werk heeft vooral een goede invloed op de gezondheid als het aansluit op iemands kennis, vaardigheden en persoonlijke omstandigheden en als het wordt uitgevoerd in een veilige, gezonde en ondersteunende werkomgeving. 
 

Welke problemen ervaren patiënten?

Hoewel werknemers met een chronische ziekte het vaak fijn vinden om te blijven werken, ervaren ze echter wel bijna allemaal persoonlijke problemen, zo blijkt uit een onderzoek van Nivel (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg). Daarbij gaat het onder meer om snel moe worden/energiegebrek (69 procent), pijn (57 procent), lange hersteltijd na inspanning (38 procent), concentratieproblemen (34 procent) en gebrek aan fysieke kracht (31 procent).

Van de groep chronische zieken en mindervaliden met betaald werk voor minimaal twaalf uur per week, ervaart 83 procent belemmeringen vanwege vermoeidheid of conditiegebrek. Dit geldt vooral voor werknemers met astma, COPD, IBD (chronische darmontstekingen) of diabetes.

Onvoldoende aandacht voor werk

Mensen met een chronische of ernstige ziekte ervaren nu nog onvoldoende aandacht voor hun werk tijdens de behandeling van de ziekte.  

Uit een onderzoek van de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiënten (NFK) blijkt dat het bespreken van de gevolgen van de kanker(behandeling) op het werk, vooral gebeurt tijdens de behandeling (57 procent) en daarna in de controlefase (53 procent). Rond de diagnose gebeurt dit volgens de ondervraagden veel minder (34 procent).

Bij wie de gevolgen voor de kanker(behandeling) voor hun werk wel zijn besproken, geeft ruim de helft aan dat het hen heeft geholpen. 
 

Wat kun je als zorgverlener doen?

Het is belangrijk om als zorgverlener niet alleen te kijken naar de klachten en de gezondheidsproblemen die iemand ervaart. Het is goed om de patiënt centraal te stellen.

Besteed daarom ook altijd aandacht aan zaken die voor de patiënt belangrijk zijn om een betekenisvol leven te kunnen leiden. In de praktijk blijkt dat werk van grote betekenis is. Het is goed om werk niet alleen te bespreken vanaf het moment van nazorg. Maar om er direct vanaf de eerste afspraak met de patiënt over te spreken en om samen te kijken hoe de behandeling zo min mogelijk invloed heeft op de kwaliteit van leven en het vermogen om te werken.

Wanneer werk als behandeldoel wordt meegenomen door een behandeld arts, dan kan de behandeling daarop soms worden aangepast. Voor een pianospeler is bijvoorbeeld het voorkomen van neuropathie (wanneer één of meer zenuwen niet goed meer werken) heel belangrijk en voor een kok het behoud van smaak. 

Wees er ook van bewust dat de manier waarop mensen reageren op hun aandoening per persoon kan verschillen. Twee mensen met dezelfde aandoening in dezelfde soort baan, kunnen zo verschillend reageren dat de ene werknemer kan blijven werken, terwijl de ander volledig wordt afgekeurd.  
 

Kloof tussen zorg en bedrijfsgezondheidszorg

Er lijkt in Nederland een kloof te zijn tussen de doelen van de curatieve zorg en de bedrijfsgezondheidszorg. Als zorgverzekeraar behaal je geen voordeel als je je richt op een re-integratie van de patiënt naar zijn of haar werkgever. De kosten voor verzuim, arbeidsongeschiktheidspensioen en productiviteitsverlies liggen tenslotte bij de werkgever. Onderzoeken tonen wel aan dat terugkeer naar werk een belangrijke bijdrage kan zijn bij het overleven van een ziekte. Het kunnen terugkeren naar het werk is een belangrijk onderdeel van iemands herstel, naast het fysieke en psychologische herstel dat de zorgverzekeraar betaalt. 

Hulp, regelingen en meer informatie

Voor zorgverleners zijn er verder verschillende hulpmiddelen ontwikkeld om meer aandacht te kunnen schenken aan werkbehoud voor mensen die leven met ernstige of chronische ziektes. Pfizer heeft deze middelen mede mogelijk gemaakt, omdat wij werk als medicijn zien. 
 

Target@Work

Target@Work is een beproefde methode die praktische handreikingen biedt om werkende patiënten beter te ondersteunen. Het programma bestaat uit een beleidsscan, teamsessies en een e-learning. Het programma wordt uitgevoerd door Centrum Werk en Gezondheid. Kijk voor meer informatie op www.targetatwork.nl. 
 

Gesprekshulp en workshops kanker en werk 

Als arts kun je de Gesprekshulp voor medewerker en werkgever meegeven. Dit is een handige brochure met praktische informatie en tips over het aangaan van het gesprek en regelingen in geval van kanker. De Gesprekshulp is ontwikkeld door NFK en Kenniscentrum Werk en Kanker, ondersteunt door Pfizer. Ook ondersteund Pfizer workshops die worden gegeven door de Groep Werk en Kanker en de Nederlandse Patiëntenfederatie (NFK).