‘De zorg in de regio moet je anders inrichten’

Hylke Kingma is een van de auteurs van het KPMG-rapport ‘Wie doet het met wie’, over het verbonden zorglandschap en vertelt hierover over tijdens het Healthcare Innovation Platform-symposium. 

’’Als je kijkt naar het toekomstige zorglandschap, zijn de visies van verschillende betrokken partijen erg gelijk. De medisch specialisten, de makers van het hoofdlijnenakkoord en de NZA (Nederlandse Zorgautoriteit) hebben het deels over dezelfde stappen, over hoe het zorglandschap er in de toekomst uit moet gaan zien.’’ 

Zodra het op financiële middelen en capaciteit aankomt, wordt het moeilijk

Kingma ziet veel goede dingen gebeuren. Maar veel ontwikkelingen zijn nog klein, moeilijk op te schalen en te verankeren. ’’Dat is de opdracht waar we voor staan. En dat is lastig. Want we moeten als we bijvoorbeeld zorg uit huis plaatsen, met elkaar kijken naar andere financieringsmodellen. Dan moet je afspraken maken met elkaar.’’
 

Daarbij komt de druk die optreedt door personele schaarste in de zorg. ’’Je moet eens zien hoe vaak een spoedeisende hulp ‘toch maar even’ wordt gesloten omdat er te weinig capaciteit is om de juiste zorg te bieden.’’

Het lukt kortom nog niet om het samen in de regio op een goede manier op te lossen, meent Kingma. ’’Zodra het op financiële middelen en capaciteit aankomt, wordt het moeilijk.’’ 

Ziekenhuizen in slecht weer

Ook blijkt het in de praktijk lastig om aan transformatiegelden te komen. ’’En wat als de fase van gesubsidieerde pilots voorbij is? Hoe worden die doorgetrokken? Hoe ga je om met ziekenhuizen die in slecht weer zitten. Subsidieer je die of ga je naar een andere manier van het regionale model.’’

’’Waar moeten we naartoe?’’, vraagt Kingma hardop aan de zaal. ’’Met alleen het leggen van digitale verbindingen hebben we nog geen verbonden zorglandschap.’’ 

Een zorgverkeerstoren

Het gezamenlijke leveringsmodel gaat veel meer richting preventie, signalering en vroegdiagnostiek. Een mooi voorbeeld daarbij volgens Kingma is het onderzoek van Google naar hoe je op basis van retina-scans hartziekten kunt voorspellen.¹ 

’’Digitaal moet altijd het eerste aanspreekpunt zijn. Welk punt je in de zorg ook bent. Je informatie moet je altijd zelf via het PGO (persoonlijke gezondheidsomgeving) onder je hoede hebben. Er moet laagdrempelig contact mogelijk zijn met huisartsen. En specialistische zorg moet lopen via het ‘blended care’ model (combinatie tussen reguliere zorg en digitale zorg).’’ 

Dat betekent volgens Kingma voor de fysieke infrastructuur van de regio dat er een centraal digitaal platform moet komen: een zorgverkeerstoren. 

Hoe kan je zorg op afstand nou goed inrichten?

’’Zorg verplaatsen naar de thuissituatie is tegenwoordig in bijna elke strategie van een ziekenhuis opgenomen. Maar hoe organiseer je dat met elkaar? Elk ziekenhuis investeert in zichzelf en stelt een werkwijze op voor het inrichten van zorg op afstand.’’

Beter is het wanneer in de regio meer samen wordt georganiseerd en geïnvesteerd in digitale infrastructuur. Het zijn vaak grote ziekenhuizen in de regio die daar het voortouw in nemen, benadrukt Kingma. ’’Maar het gaat erom dat je met elkaar de juiste governance creëert om dingen mogelijk te maken.’’ 
 

Over de fysieke infrastructuur wil hij enkel opmerken dat een zekere transformatie nodig is. ’’We moeten in de regio veel meer naar integrale zorgcentra, een aantal electieve behandelcentra en één hoog complex interventiecentrum.’’

Kingma wil meer stilstaan bij de data-infrastructuur om medische data uit te kunnen wisselen tussen en binnen regio’s. Maar hoe zorg je daarbij voor een standaardregistratie? Het is simpel, stelt hij: je kunt pas met elkaar praten als je dezelfde taal spreekt. ’’Dat betekent dat we met elkaar afspraken moeten maken over zaken als coderingsstelsels en standaardregistraties.’’

Om voor elkaar te krijgen dat er uiteindelijk een goede data- en digitale infrastructuur komt, zijn verschillende randvoorwaarden nodig. ’’Waaronder dus die eenduidige vastlegging van data.’’ 

Thema governance 

Ook daar loopt het vast op het thema governance. ’’Hoe maken we met elkaar bestuurlijk de juiste afspraken zodat het regionale model ook kan gaan werken? Dus gezamenlijk investeren in regionale, digitale zorg en gezamenlijk organiseren van digitale regionale zorg.’’

Waarom kan dit allemaal niet landelijk? Hylke Kingma stelt zelf de vraag die bij zijn publiek leeft. Hij denkt ‘absoluut’ dat er landelijke infrastructuren komen die faciliterend zijn. Maar tachtig procent van de patiënten blijft nu eenmaal in zijn regio. 
 

Dus is organisatie op regionaal niveau eenvoudiger én overzichtelijker. ’’Dat zie je ook in landen om ons heen. En we zijn in Nederland ook best op de goede weg. Sowieso met de stappen die nu ook door VWS worden genomen, met MedMij. Maar er zijn landen waar we wat op achter lopen. Dan gaat het wederom om governance: hoe organiseer je het samen?’’

Landen die steviger ingrijpen

In sommige landen bestaat de governance-discussie niet eens, stelt Kingma. In de Noord-Europese landen bestaat al een vorm van regiobestuur dat verantwoordelijk is voor het organiseren van zorg. Daar bepalen niet de ziekenhuizen maar het regiobestuur bijvoorbeeld welk type EPD (elektronisch patiëntendossier) wordt gebruikt. 

Er zijn ook landen die veel steviger ingrijpen. Zo had Denemarken 130 ziekenhuizen. ’’Er zijn tien regio’s ingedeeld en daarbij is bepaald dat er 26 ziekenhuizen en hoog complexe zorgcentra nodig zijn en dat de zorg eromheen wordt georganiseerd.’’ 

Volgens Kingma staat in Denemarken niemand op zijn achterste benen als een ziekenhuis sluit. ’’Dat wordt geaccepteerd. Terwijl als in Nederland een ziekenhuis dreigt om te vallen, de lokale opinie stevig kan ingrijpen. Hoe dat komt? Misschien is het vertrouwen in de Deense politiek groter?’’

Moet alle zorg op fietsafstand worden geboden? 

In andere landen wordt ook anders nagedacht over de afstand van zorg tot patiënten. ’’In Nederland hebben we aanrijdtijden voor ambulances, in Canada en Nieuw-Zeeland niet. Hier moet een ziekenhuis op fietsafstand zijn. Maar de vraag is of alle zorg op fietsafstand moet wordt geboden. Dat is de essentie van het nieuwe verbonden zorglandschap waar we naartoe moeten.’’
 

Volgens Hylke Kingma kan veel zorg worden verplaatst naar zorgcentra. ’’Alleen complexe en acute interventies moeten in een ziekenhuis plaats hebben.’’ Het is daarvoor heus niet nodig om het complete Nederlandse zorglandschap met een bulldozer omver te trekken, meent hij. ’’Maar laten we samen nadenken over hoe je de besturing van een regio kunt organiseren met daarin zowel onderlinge verbinding als een gezamenlijk leveringsmodel van zorg.’’