Behandeling van artritis psoriatica
Leestijd: 4 minuten
Artritis Psoriatica (PsA) is nog niet te genezen en de behandeling ervan verschilt van persoon tot persoon. Over het algemeen is de behandeling gericht op het remmen van ontstekingen, met als doel klachten te verminderen en toekomstige schade aan de gewrichten te voorkomen.
Voor de behandeling van PsA kom je als patiënt meestal terecht bij een reumatoloog en een dermatoloog (huidarts). De ziekte verloopt bij iedereen anders en de klachten zijn vaak wisselend, want elke patiënt is uniek en heeft te maken met andere persoonlijke omstandigheden. Daarom bestaat er niet één specifieke behandeling, maar zullen de behandelaars op zoek gaan naar een behandeling die past bij jou als patiënt. We zetten alle behandelingen hieronder op een rijtje.
Medicijnen
Bij de behandeling van artritis psoriatica staan medicijnen vaak centraal. Deze medicijnen helpen om je klachten te verminderen, maar kunnen je niet genezen van PsA. Afhankelijk van de aard van je klachten, het mogelijke effect en eventuele bijwerkingen van de medicijnen en jouw persoonlijke gezondheidssituatie, bepaalt een reumatoloog welke medicijnen je het beste kan gaan gebruiken. Regelmatig is het nodig om een combinatie van verschillende medicijnen te gebruiken.
Veelgebruikte medicijnen bij PsA zijn pijnstillers en verschillende soorten reumamedicijnen
-
Ontstekingsremmende pijnstillers
Beschrijving tonenOntstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s) remmen de ontsteking en gaan de pijn en stijfheid tegen. Ontstekingsremmende pijnstillers zijn opgedeeld in twee groepen: de klassieke NSAID’s (Non Steroid Anti Inflammatory Drugs), zoals ibuprofen, diclofenac en naproxen en de COX-2-selectieve NSAID’s.
Ontstekingsremmende pijnstillers kunnen maagklachten veroorzaken. Daarom krijg je bij deze medicijnen soms ook een maagbeschermer voorgeschreven.
Ontstekingsremmende pijnstillers schrijft je arts het liefst voor in een zo laag mogelijke dosering en voor een zo kort mogelijke periode. Moet je ze langer gebruiken, dan is het belangrijk dat je goed onder controle blijft van je arts.
Niet iedereen mag een ontstekingsremmende pijnstiller gebruiken. Heb je bijvoorbeeld een verminderde nierfunctie, een doorgemaakte maag- of darmzweer of ontstekingen in je darmen en bij bepaalde hart- en vaataandoeningen, dan zal je arts liever kiezen voor een ander medicijn.
-
Klassieke reumaremmers
Beschrijving tonenKlassieke reumamedicijnen (csDMARD’s: Conventional Disease-Modifying Antirheumatic Drugs) onderdrukken de afweerreactie van je lichaam. Hiermee verminderen je gewrichtsontstekingen. csDMARD’s bestrijden ontstekingen, geen pijn. Maar doordat de ontsteking afneemt, neemt de pijn meestal ook af. De artritis komt tot rust en zo wordt gewrichtsschade beperkt.
Omdat klassieke reumaremmers geen pijn bestrijden, kan je arts adviseren om tijdelijk csDMARD’s te combineren met corticosteroïden, om zo de pijn op korte termijn te onderdrukken. Zo wordt de tijd overbrugd totdat het effect van de reumaremmer merkbaar is.
csDMARD’s kunnen je weerstand verlagen en verschillende bijwerkingen geven. De meest voorkomende zijn: ontstaan van huiduitslag of griepachtige verschijnselen en het optreden van maag-en darmklachten en nier-of leverfunctiestoornissen. Om deze reden zal je reumatoloog regelmatig je bloed laten controleren als je deze medicijnen gebruikt.
-
Biologische geneesmiddelen
Beschrijving tonenWanneer klassieke reumaremmers onvoldoende werken, een patiënt last krijgt van bijwerkingen of overgevoelig blijkt te zijn, kan een arts een biologisch geneesmiddel voorschrijven.
Biologische reumaremmers bestaan (deels) uit dierlijke of menselijke eiwitten. Ze remmen de werking van afweerstoffen of afweercellen of bootsen ze na. Op die manier remmen ze het ontstekingsproces en voorkomen ze gewrichtsschade.
Er zijn 3 soorten biologische geneesmiddelen die per infuus of injectie worden toegediend:
- TNF-alfaremmers die de werking van het eiwit TNF remmen. Dat is overactief bij mensen met reuma en activeert het afweersysteem. Zo ontstaan ongewenste ontstekingsreacties.
- T-en B-cel remmers remmen de werking van T- en B-cellen. Deze witte bloedcellen spelen een belangrijke rol in het afweersysteem. Bij mensen met reuma werken ze te hard en zorgen voor ontstekingen.
- Interleukine-remmers verminderen de werking van de ontstekingsbevorderende boodschapper-eiwitten (interleukines). Deze stoffen zijn overactief of teveel aanwezig bij mensen met reuma en zorgen voor ontstekingen.
-
Biosimilars
Beschrijving tonenNaast originele biologische geneesmiddelen zijn er biosimilars beschikbaar. Dat zijn medicijnen die qua samenstelling sterk lijken op biologische geneesmiddelen. Ze hebben dezelfde effectiviteit en veiligheid, maar zijn vaak goedkoper.
Patienten die beginnen met een biologicals kunnen starten met een biosimilar. Daarnaast kunnen een patiënt en arts samen besluiten dat een overstap wordt gemaakt van een origineel biologisch geneesmiddel naar een biosimilar of andersom.
Biosimilars kunnen tot dezelfde bijwerking leiden als de originele biologische geneesmiddelen. De bekendste bijwerking is een verhoogde gevoeligheid voor infecties, zoals een luchtweginfectie, longontsteking of gordelroos.
Ze kunnen ook leiden tot koorts, hoofdpijn of een tekort aan witte bloedlichaampjes. Op de plek van de injectie kan huidirritatie ontstaan: roodheid, jeuk, een zwelling of een blauwe plek.
Soms kan het lichaam zelf antistoffen aanmaken tegen de biologische reumaremmers en biosimilars. Hierdoor werkt het middel minder goed of niet. Het kan in dit geval zo zijn dat een ander biologisch medicijn wel het gewenste effect heeft.
-
JAK-remmers
Beschrijving tonenWanneer een patiënt onvoldoende baat heeft bij een klassieke DMARD of wanneer hij of zij deze niet goed verdraagt, kan worden gedacht aan het voorschrijven van een JAK-remmer.
JAK-remmers (Janus Kinase-remmers) werken heel specifiek in op een stofje in je lichaam, het enzym ‘Janus Kinase’. Deze enzymen zorgen ervoor dat ontstekingsbevorderende boodschapper-eiwitten (interleukines) de ontsteking in stand kunnen houden.
Door het remmen van zulke eiwitten die tot de ‘JAK-familie’ behoren, worden de ontstekingen bij RA minder en nemen de reumaklachten af. JAK-remmers bestrijden geen pijn. De pijn neemt echter wel af naarmate ontstekingen verminderen.
De belangrijkste bijwerkingen van JAK-remmers die kunnen optreden zijn het ontstaan van infecties (bovenste luchtwegen, gordelroos, urineweginfecties), leverenzymverhogingen, afwijkende cholesterolwaarden en maagdarmklachten.
Een verschil met de biologische reumaremmers is dat je JAK-remmers kan innemen, het zijn tabletten. Biologische geneesmiddelen worden gegeven via een injectie of infuus.
-
Corticosteroïden
Beschrijving tonenBij een acute gewrichts- of peesontsteking kan je arts een plaatselijke injectie met corticosteroïden (steroïdhormonen) geven. De corticosteroïden hebben een ontstekingsremmende werking en geven de geprikkelde zenuwen rust.
Een plaatselijke corticosteroïdeninjectie in een gewricht of peesschede heeft snel effect en geeft zelden bijwerkingen, in tegenstelling tot corticosteroïden in tabletvorm.
Prednison behoort tot de corticosteroïden in tabletvorm. Dit medicijn krijg je vaak als eerste medicijn nadat een reumatische aandoening bij je is vastgesteld en wanneer andere (langzaam werkende) reuma medicijnen hun werk nog moeten gaan doen. Je krijgt ook vaak tijdelijk prednison wanneer er een plotselinge opvlamming van je reumatische aandoening is.
Dermatoloog
Een dermatoloog neemt de behandeling van je psoriasis op zich. De eerste behandeling bestaat vaak uit lokale middelen om de versnelde celdeling te remmen en hiermee de jeuk te verminderen.
Meestal wordt de huid eerst ontschilferd met een zalf van salicylzuur. Bij de behandeling kan gebruikgemaakt worden van zalf, crème, lotion, shampoo, schuim of gel.
Deze bevatten vaak hormonen (corticosteroïden), die de ontsteking remmen en het loslaten van schilfers bevorderen. Ook vitamine D, vitamine B12 en koolteer hebben een gunstig effect.
Soms wordt lichttherapie ingezet tegen de psoriasis. Lichttherapie is een behandeling met kunstmatig ultraviolet licht (UVA of UVB). Ultraviolet licht kan de versnelde celdeling en ontsteking van de opperhuid remmen.
Bewegen en voeding
Artritis leidt vaak tot stijfheid van je gewrichten, waardoor je geneigd bent minder te gaan bewegen omdat dit pijnlijk is. Maar het is juist goed om toch in beweging te blijven als je PsA hebt. Daarmee voorkom je dat je spieren en gewrichten steeds verder verslappen en stabiliteit verliezen, wat weer tot meer pijn of beperkingen kan leiden.
Een fysiotherapeut of oefentherapeut kan je begeleiden en adviseren bij het soepel houden van je gewrichten, het versterken van je spieren en hoe je het beste met je pijnklachten om kunt gaan. Je krijgt bijvoorbeeld speciale oefeningen en wordt begeleid bij het vinden van een balans tussen bewegen en rust.
Er bestaat geen specifiek dieet dat een bewezen effect op PsA heeft. Desondanks is het belangrijk om gezond en gevarieerd te eten, met veel groenten en fruit. Zorg er voor dat je een gezond gewicht houdt. Met overgewicht heb je een grotere kans op gewrichtsproblemen en ook op hart- en vaatziektes.
-
‘Hopelijk hebben we samen nog een mooie tijd'
Sinds een half jaar weten Dik en Anita Schipper dat Dik de erfelijke stapelingsziekte ATTR amyloïdose heeft. Zes jaar lang bezocht hij de ene na de andere arts, zonder de juiste diagnose te krijgen. Reuma, polyneuropathie, lymfeklierkanker: het was het allemaal niet. Ondertussen holden zijn lichaamsfuncties achteruit. ’’Uiteindelijk durf je niet meer te hopen dat het ooit nog normaal wordt.’’
-
Vermoeid? Ga shoppen maar niet sporten
Het is ongetwijfeld herkenbaar. Hoe klungelig je wordt als je vermoeid bent. Je gaat je koffie morsen, stoot je knieën aan je bureau en krijgt een deur in je gezicht als je die verkeerd opent. Wanneer je oververmoeid bent, werken je hersenen anders dan normaal. Dat heeft nadelen maar ook voordelen. Zo neem je als je moe bent veiligere besluiten.
