Hoe herken je borstkanker?
Leestijd: 6 minuten
Bij borstkanker kunnen je borsten er anders uitzien of anders aanvoelen dan normaal. Soms zijn een knobbeltje en plekje te voelen, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Maar hoe herken je borstkanker dan? Want hoe eerder de diagnose wordt gesteld, hoe sneller je kunt starten met een behandeling en des te effectiever die is. Kortom, wees alert en ga bij twijfel altijd naar de dokter.
We zetten hieronder voor je op een rijtje welke klachten allemaal kunnen wijzen op borstkanker:
Een zwelling (knobbeltje) in de borst
Een van de meest voorkomende symptomen is een knobbeltje. Het knobbeltje is vaak iets stugger of harder dan de rest van je borstweefsel. Soms voel je een kogeltje die als een knikker onder je vingers wegglijdt. Maar het kan ook aanvoelen als een verdikte schijf of als een hard strengetje achter je tepel. Knobbeltjes kunnen wijzen op borstkanker, maar ze kunnen ook volstrekt onschuldig zijn.
Veranderingen in de tepel
Het kan zo zijn dat je tepel er opeens anders uitziet. Let daarbij op het volgende: Is je tepel ingetrokken, is hij pijnlijk? Of loopt er waterig, melkachtig, bloederig of zelfs groen vocht uit? Of heb je zweertjes op of rond je tepel? Waarschuw dan je huisarts. Het is ook verstandig om dit te doen als je andere opmerkelijke veranderingen opmerkt aan je tepel of tepelhof (het donkergekleurde gebied rond de tepels van de borsten), zoals een zwelling, roodheid, vervelling, schilfertjes of eczeemachtige plekjes.
Veranderingen aan de huid van de borst
Heb je deukjes of kuiltjes in de huid van je borst? Of ziet de huid eruit als een sinaasappelschil? Zie je opeens een dikke ader, of heb je een wondje dat niet geneest, een pijnlijke plek waarbij het weefsel anders aanvoelt of voelt je borst soms warm aan en ziet hij rood? Ook dan moet je je huisarts waarschuwen. Doe dit ook als je borst(en) vrij plotseling van vorm en grootte veranderen.
Let op je oksels
Wees ook alert bij een zwelling of een knobbeltje in de oksel. Ga liever een keer te veel dan te weinig naar de huisarts, als je je ongerust maakt.
Ga meteen naar de dokter
Zoals gezegd kunnen alle genoemde symptomen op borstkanker duiden, maar dat hoeft niet zo te zijn. Tijdens je menstruatie voelen je borsten vaak anders aan. Ook veranderen je borsten wanneer je zwanger bent of borstvoeding geeft.
De meeste veranderingen horen bovendien bij goedaardige aandoeningen zoals een cyste: een met vocht gevulde holte. Verder kun je een huidaandoening hebben zoals eczeem of psoriasis. Maar er kunnen ook goedaardige zwellingen of knobbeltjes in je borst zitten. Een andere naam hiervoor is mastopathie.
Het is echter altijd belangrijk om bij vreemde symptomen meteen naar de dokter te gaan. Hoe eerder borstkanker wordt ontdekt, hoe eerder gestart kan worden met een behandeling. Helaas schamen vrouwen zich soms voor een probleem aan hun borst, waardoor ze niet naar de huisarts durven te gaan. Daarnaast kun je altijd vragen om onderzoek door een vrouwelijke arts als je dat fijner vindt.
Bevolkingsonderzoek én zelfonderzoek
Alle Nederlandse vrouwen tussen de 50 en 75 jaar krijgen elke 2 jaar een uitnodiging voor deelname aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Het is belangrijk dat je in de periode tussen de controles zelf goed blijft opletten en regelmatig een zelfonderzoek doet. In de tussenliggende periode kan namelijk een tumor in je borst ontstaan. Ook jongere vrouwen moeten hun borsten goed in de gaten houden.
De huisarts kan je doorverwijzen naar de mammapoli
Je huisarts zal je lichamelijk onderzoeken en daarbij je borsten bekijken en bevoelen. Ook zal hij of zij kijken of de lymfeklieren in je oksels of hals niet zijn opgezet. Als het nodig is, adviseert de huisarts verder onderzoek. Of je wordt meteen doorverwezen naar een chirurg of een mammapoli.
Wat is een mammapoli?
Veel ziekenhuizen hebben een mammapoli. Een mammapolikliniek is een polikliniek voor mensen met verdenking op borstkanker. Mamma betekent namelijk borst. Op een mammapoli werkt een team van medisch specialisten en verpleegkundigen. Je krijgt op een mammapoli vaak op één dag veel onderzoeken en ook meteen de uitslag.
De eerste onderzoeken die je krijgt zijn een mammografie, een echo en een biopsie. Op basis daarvan kan een oncoloog een definitieve diagnose stellen. Bij een mammografie wordt een röntgenfoto van je borsten gemaakt met een speciaal ontwikkeld röntgenapparaat en echografie is een onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van geluidsgolven. Het onderzoek geeft een beeld van het weefsel en de klieren in je borst en je oksel.
Voor een biopsie krijg je altijd plaatselijke verdoving. Er wordt vervolgens een stukje weefsel weggehaald op de plek waar de afwijking is te zien.
De patholoog onderzoekt het stukje weefsel onder een microscoop. Hij kijkt of kwaadaardige cellen te zien zijn.
Ook kan hij in het biopt testen of de tumor hormoongevoelig en/of HER2 positief is. HER2/Neu is een eiwit van je cellen. Als je te veel van dit eiwit op een cel hebt, kan het de groei van kankercellen bevorderen.
Als een borstafwijking wel te zien is op de echografie, maar niet te voelen is, krijg je een echogeleide biopsie (met behulp van geluidsgolven).
En als de afwijking alleen op de mammografie zichtbaar, dan krijg je een zogenoemde röntgengeleide biopsie.
Kwaadaardig of niet kwaadaardig
Als het onderzoek uitwijst dat je geen kwaadaardige tumor hebt, maar dat bijvoorbeeld sprake is van kalkspatjes of mastopathie, bespreekt je arts wat er verder moet gebeuren. Het kan zijn dat je naar huis wordt gestuurd. Maar het kan ook zo zijn dat je op controle moet blijven komen of dat er toch een operatie nodig is.
Aanvullend onderzoek
Als er wel sprake is van een kwaadaardige tumor, kan de arts op basis van het beeldonderzoek, lichamelijk onderzoek en weefselonderzoek een behandelplan opstellen. Om een passende behandeling te kunnen samenstellen, is er soms aanvullend onderzoek nodig. Er kan bijvoorbeeld een MRI-scan worden gedaan om de exacte plaats van de tumor te vinden.
Genenprofielentest
Door een bepaalde set van 70 genen te onderzoeken, is de prognose van borstkanker soms beter te voorspellen. Daardoor kan de arts soms een betere uitspraak doen over het risico op uitzaaiingen. Een genenprofielentest is vooral behulpzaam voor patiënten met borstkanker in een vroeg stadium. Voorbeelden van genenprofielentesten zijn de MammaPrint en de 21 genentest Oncotype DX z.
Het is belangrijk om vast te stellen of er uitzaaiingen zijn
Verder is het belangrijk om vast te stellen of er uitzaaiingen (metastasen) zijn. Als die er zijn, zijn ze meestal te vinden in de longen, lever, botten of hersenen.
In de eerste plaats zal een radioloog een echo van je oksel maken. Als hierop vergrote of verdachte lymfeklieren worden gezien, krijg je een punctie. Er worden dan wat cellen uit de lymfeklieren opgezogen.
De patholoog onderzoekt deze cellen. Vindt de patholoog uitzaaiingen, dan bespreekt je oncoloog de behandeling van deze lymfeklieren. Als hij of zij geen uitzaaiingen vindt, krijg je een extra onderzoek. Omdat er dan toch nog een kans bestaat dat er uitzaaiingen in je oksel zijn. Dit onderzoek noemen ze de schildwachtklierprocedure.
Uitzaaiingen in andere lichaamsdelen
Daarnaast kan het zo zijn dat er een longfoto of CT-scan wordt gemaakt omdat de oncoloog wil weten of er uitzaaiingen in je longen of in je lymfeklieren in de borstkas zijn. Met CT kun je afbeeldingen maken van doorsneden van je lichaam. Er kan ook een botscan gedaan worden om uitzaaiingen in je botten op te sporen of een echografie van je lever om metastasen daar te kunnen vinden.
Wanneer een afwijking in de lever wordt gevonden, wordt soms ook nog een CT-scan van je buik gemaakt om deze nader te kunnen bestuderen.
Verder kan nog een MRI-scan worden gemaakt. Dat is een onderzoek met magneetvelden om de exacte locatie van de tumor in je borst te kunnen vinden. Ook kan er met hulp van MRI worden gezocht naar metastasen in de hersenen of het ruggenmerg.
De laatste onderzoeksmogelijkheid om uitzaaiingen op te sporen is een PET-CT scan. Bij PET-scan wordt wat radioactieve stof ingespoten om verandering in de stofwisseling van cellen op te sporten. Een PET-CT scan is een combinatie van CT en PET-scan en hiermee kan je hele lichaam worden onderzocht op uitzaaiingen.
