Hoe wordt axiale spondyloartritis (axSpA) vastgesteld?
Voor huisartsen is axSpA een lastige diagnose om te stellen. Er zijn veel mensen met lage rugpijn. Maar het is niet altijd goed te zeggen of rugpijn nu past bij axSpA of de meer gevorderde vorm ervan – ziekte van Bechterew, of dat het door overbelasting komt. Het is daarom goed dat je met je huisarts of medisch specialist in gesprek gaat over wanneer je de meeste pijn ervaart.1
Het kan lang duren voordat je de diagnose axSpA krijgt. Soms duurt het wel een paar jaar. Dat komt omdat de klachten die je ervaart, algauw worden toegeschreven aan “gewone” lage rugpijn, een hernia of stress.1
Wat je kan helpen, is om zelf aan de bel te trekken als je ook ’s nachts rugpijn hebt en daar zelfs wakker van wordt. Heb je het bovendien al drie maanden lang elke dag? En wordt de pijn minder als je een onstekingsremmende pijnstiller neemt? Ook dat kunnen belangrijke aanwijzingen zijn voor axSpa. Net als het minder worden van je klachten bij bewegen. En omgekeerd, als je rugklachten heviger worden bij rust.4,5,6
Fysiotherapeut
Het kan zo zijn dat je met rugpijn eerst bij de huisarts komt en die je doorstuurt naar de fysiotherapeut. Die zal een onderzoek naar je houding doen en kijken in hoeverre je ruggegraat, heupen, knieën en schouders soepel bewegen. Ook zal hij of zij bestuderen of je gevoelige plekken hebt rond je ruggegraat, heupen en sacro-iliacale (SI)-gewrichten (dit zijn de gewrichten tussen het heiligbeen en je darmbenen). Hoe goed kun je voor- en achteroverbuigen, lopen en hurken? En zet je borstkas bijvoorbeeld goed uit als je diep in- en uitademt.4,5,6
Als de fysiotherapeut en of je huisarts denkt dat je axSpA kan hebben, word je naar de reumatoloog gestuurd. Voordat de reumatoloog de diagnose axSpA kan stellen, zoekt hij naar verschillende aanwijzingen.
Je reumatoloog zal allerlei vragen stellen. Wat zijn je klachten, op welk moment van de dag of in welke situatie treden die op. Wat maakt ze erger en wat doe je op een dag? Wanneer zijn je klachten ontstaan? Welke klachten heb je nog meer en gebruik je daar medicijnen voor? Ook zal hij je vragen of je ’s nachts last hebt of zelfs wakker wordt van rugpijn. En of je ’s ochtends wakker wordt met een enorm stijve rug.2
AxSpA heeft een erfelijke component
Een andere vraag die je kunt krijgen is of je familieleden hebt met axSpA. Of dat jij of familieleden aandoeningen hebben zoals de ziekte van Crohn (een chronische darmontstekingsziekte) of psoriasis hebben (een chronische huidontstekingsziekte). AxSpA komt vaker voor in families waarin de ziekte van Crohn, psoriasis en andere ontstekingsziekten voorkomen.3,6
Ook kunnen een eerdere ontsteking van je achillespees, een hielspoor of een ontsteking van een gewricht aanwijzingen zijn voor axSpA/Bechterew. Verder kun je last hebben van een oogontsteking, een zogenoemde regenboogvliesontsteking (uveïtis).3 Om die redenen is het ook denkbaar dat je bij de reumatoloog terecht komt via de dermatoloog, oogarts, of MDL-arts.7
Lichamelijk onderzoek
Na het vraaggesprek zal de reumatoloog je gewrichten onderzoeken op de aanwezigheid van ontstekingsverschijnselen. Ook zal hij je ogen, huid en nagels bekijken. En erop letten hoe beweeglijk je bekken, heupen en rug zijn. Verder zal hij vaak ook even naar je hart en longen luisteren.3
Aanvullend onderzoek
Om de diagnose axSpA te kunnen stellen is er aanvullend onderzoek nodig. Dat gebeurt in de vorm van bloedonderzoek. Aanvullend onderzoek is nodig omdat je op basis daarvan kunt zien of er ontstekingen in je lichaam zijn, of je lever en nieren goed werken en of je bijvoorbeeld de erfelijke factor HLA B27 hebt. In dat geval heb je een verhoogde kans op axSpA. Ook kan op andere antistoffen in het bloed (reumafactor RF, ACPA of anti-CCP, ANA of ANF) getest worden: bij axSpA/Bechterew zijn deze meestal afwezig.1,2,3
Mensen met axSpA zijn minder beweeglijk in hun onderrug door een ontsteking in hun SI-gewrichten tussen het darm- en heiligbeen. Daarom wordt daar altijd een röntgenfoto van gemaakt. De gewrichtsontstekingen zijn alleen niet altijd als afwijkingen zichtbaar op een röntgenfoto. Bij afwijkingen op röntgenfoto’s wordt de diagnose van radiografische axSpA (of ziekte van Bechterew) vastgesteld. Als deze afwijkingen niet aanwezig zijn, kan het nog steeds zijn dat het niet-radiografische axSpA is.6
Vandaar dat er vaak zowel bloedonderzoek wordt gedaan als dat er röntgenfoto’s worden gemaakt. Het kan ook zijn dat de reumatoloog besluit om een MRI-scan te laten doen. Dit omdat een MRI-scan een nog nauwkeurig beeld geeft van de staat van je gewrichten.1
Soms heeft de reumatoloog langer de tijd nodig om de diagnose vast te stellen
Meestal kom je na een week of een paar weken terug bij de reumatoloog om de uitslagen van het onderzoek te bespreken. De reumatoloog kan je dan soms al vertellen of je axSpA hebt. Vaak zijn de symptomen echter niet zo duidelijk en is er meer tijd nodig om de diagnose met zekerheid vast te stellen. Op basis van je diagnose en de ernst van je symptomen, bepaalt hij of zij samen met jou wat de beste behandeling voor je is.3
Bronnen
1. https://www.stichting-axialespa.nl/wat-is-axiale-spa/
2. https://www.umcutrecht.nl/nl/ziekenhuis/ziekte/ziekte-van-bechterew
3. https://reumanederland.nl/reuma/diagnose-stellen/naar-de-reumatoloog/
5. https://www.fysiodouma.nl/wiki/ziekte-van-bechterew/
6. https://reumanederland.nl/reuma/vormen-van-reuma/axiale-spondyloartritis/
7. Richtlijn voor de diagnostiek en behandeling van Axiale Spondyloartritis
