Vaccinatie: ook belangrijk voor tieners?
Leestijd: 3 minuten
Vaccinaties zijn niet alleen voor kleine kinderen. Het kan ook relevant zijn om tieners tegen bepaalde infectieziekten in te enten. Daarom zit voor meisjes het HPV-vaccin in het Rijksvaccinatieprogramma dat hen beschermt tegen baarmoederhalskanker. Daarnaast worden alle tieners van 14 tot 18 jaar sinds 2018 jaar ingeënt met het ACWY meningokokkenvaccin dat beschermt tegen meningokokkenziekte.
Hoewel we vaak denken dat tieners een sterker immuunsysteem hebben dan kleine kinderen, kunnen infectieziekten zonder waarschuwing ook toeslaan bij kinderen die verder heel gezond zijn. De puberteit is daarom een belangrijke tijd om te overwegen kinderen in te laten enten.
Belangrijke vaccinaties zijn die tegen het HPV-virus voor meisjes en het ACWY-meningokokkenvaccin voor alle tieners tegen meningokokkenziekte.
Zijn meningokokken gevaarlijk?
Laten we eerst uitleggen wat meningokokkenziekte is: een zeldzame, maar ernstige ziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie: de meningokok. De bacterie bevindt zich gewoonlijk in de neusholte van gezonde mensen. Zij worden hier niet ziek van.
Maar als deze bacteriën in de bloedbaan of in het zenuwstelsel komen, kunnen mensen binnen enkele uren ernstig ziek worden. We spreken dan van invasieve meningokokkenziekte.
Bij baby’s, tieners en ouderen komt meningokokkenziekte het vaakst voor. De twee meest voorkomende uitingen van meningokokkenziekte zijn hersenvliesontsteking (ook wel meningitis of nekkramp genoemd) en bloedvergiftiging (ook wel sepsis genoemd).
In tien procent van de gevallen leidt meningokokkenziekte tot de dood
Het ziekteproces kan zich in 24 uur voltrekken en in circa 10 procent van de gevallen leiden tot de dood. Ook kunnen restverschijnselen optreden, zoals epilepsie, leermoeilijkheden en gehoorverlies. Als gevolg van het optreden van sepsis en necrose (afsterven van weefsel) moeten soms lichaamsdelen worden geamputeerd. Door te hoesten of niezen kunnen mensen die meningokokkenziekte hebben, anderen besmetten.
Waarom zijn tieners kwetsbaar?
De bacteriën die meningokokkenziekte veroorzaken evolueren voortdurend. Er zijn zes verschillende soorten (serogroepen) die invasieve ziektegevallen veroorzaken. Tot bijna een kwart van de tieners dragen meningokokkenbacteriën bij zich en daarom vormen zij een van de groepen waarbij infecties het meest voorkomt. Meningokokkenziekte is bovendien erg besmettelijk.
Jongeren leven relatief dichter op elkaar dan volwassenen en kunnen de bacterie die de ziekte veroorzaakt ook makkelijker aan elkaar overdragen. Verder overlijden tieners relatief gezien vaker aan de gevolgen van invasieve meningokokkenziekte dan anderen.
Van de mensen die meningokokkenziekte overleven, loopt ongeveer één op de vijf blijvende schade op, zoals hersenschade, gehoorverlies, nierschade of doordat ledematen moeten worden geamputeerd. Met name ontwikkelingslanden kampen herhaaldelijk met meningokokkenepidemieën.
In Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara komt elke 5 tot 12 jaar een grote epidemie voor, met tot wel 1000 ziektegevallen per 100.000 inwoners. In verschillende landen komen verschillende varianten van de meningokokkenbacterie voor.
Daarom is elk land gebaat bij zijn eigen vaccinatiestrategie. In Nederland is gekozen voor het vaccineren van peuters en tieners met het ACWY-vaccin. Om hen te beschermen tegen de meest in Nederland voorkomende typen meningokokken. Eerder werden alleen peuters ingeënt en dan met een vaccin tegen meningokokken type C.
Maar de afgelopen jaren raakten steeds meer mensen besmet met het gevaarlijke type W, zo blijkt uit cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Tot 2015 was meningokokken W erg zeldzaam in Nederland en veroorzaakte dit type zo’n vier zieken per jaar. In 2017 werden tachtig mensen ziek. In 2018 overleden er 11 mensen en belanden 57 mensen op de intensive care.
Een veelvoorkomend virus
Naast het ACWY-meningokokkenvaccin krijgen meisjes in het jaar dat ze 13 worden - en in principe voordat ze seksueel actief zijn - via het Rijksvaccinatieprogramma ook het HPV-vaccin aangeboden. Waarom doen we dat eigenlijk? Het antwoord is simpel.
Jaarlijks raken wereldwijd ongeveer 14 miljoen mensen, waaronder tieners, geïnfecteerd met HPV
Het Humaan Papillomavirus (HPV) is een veelvoorkomend virus dat zich tussen mensen verspreidt via seksueel contact. Jaarlijks raken wereldwijd ongeveer 14 miljoen mensen, waaronder tieners, geïnfecteerd met HPV. Het RIVM stelt dat ongeveer 80 procent van de seksueel actieve vrouwen in hun leven te maken krijgt met een HPV-infectie. Het grootste gedeelte van deze infecties worden door het lichaam opgeruimd.
Het HPV-virus kan echter leiden tot baarmoederhalskanker, genitale wratten en kan een rol spelen bij het ontstaan van andere vormen van kanker, zoals keelkanker - zowel bij vrouwen als mannen.
Infectie met het HPV-virus is de belangrijkste oorzaak van baarmoederhalskanker. Jaarlijks sterven hier wereldwijd 266.000 vrouwen aan, veelal in ontwikkelingslanden. Zonder maatregelen op het gebied van preventie en beheersing van het HPV-virus gaat het aantal doden stijgen tot 416.000 per jaar in 2035.
Bronnen
- Deze tekst is een vrije vertaling van de brochuretekst Vaccination for Life: The Importance of Vaccination Across the Lifespan, Pfizer Inc. (PP-PNA-GLB-0297) en bevat informatie van
- https://www.jhsph.edu/research/centers-and-institutes/ivac/index.html
- http://www.rivm.nl/Onderwerpen/H/HPV_Humaan_Papillomavirus
- http://www.rivm.nl/Onderwerpen/V/vaccinaties_op_maat/Meningokokken_ACWY_vaccinatie
- Rosenstein NE et al (2001). Meningococcal disease. NEJM. 344:1378-88. Edge et al. J Infect 2016;73:427–36;
- https://www.rijksvaccinatieprogramma.nl/infectieziekten/meningokokken
Meer lezen over kindervaccins?
Meer info
-
Mbo'ers leren van Love Control over seksualiteit
Op mbo-scholen in heel Nederland start vanaf schooljaar 2017/2018 het lesproject Love Control met als doel om de seksuele gezondheid van jongeren te verbeteren. Volgens de initiatiefnemers is dat hard nodig omdat het kennisniveau over veilige seks, abortus en anticonceptie nu beneden peil is.
-
Bijna volwassen: stoppen of doorgaan?
Groeihormoontekort komt ook voor bij volwassenen. Daarom wordt bij jou als tiener, wanneer je een behandeling met groeihormoon volgt, gemeten of je lichaam inmiddels zelf voldoende groeihormoon aanmaakt om goed te kunnen blijven functioneren. Dit gebeurt wanneer je bent uitgegroeid.
-
Pfizer steunt Matchis bij werving stamceldonoren
Stichting Matchis (het Nederlands Centrum voor Stamceldonoren) en Pfizer gaan de laatste week van september samen nieuwe stamceldonoren werven voor patiënten met bloedkanker. Via radiospotjes op Radio538 roepen artsen luisteraars op om naar https://www.matchis.nl te gaan en zich aan te melden als stamceldonor. September is wereldwijd bloedkankermaand. Voor patiënten die een stamceltransplantatie nodig hebben, zijn stamcellen van een gezonde donor van levensbelang. Stichting Matchis zorgt ervoor dat patiënten met leukemie en andere ernstige bloedaandoeningen die een stamceltransplantatie moeten ondergaan zo snel mogelijk de best passende donor krijgen.
