Pneumokokkose kan leiden tot ernstige ziekte
Leestijd: 3 minuten
Pneumokokkose of pneumokokkenziekte is een verzamelnaam voor aandoeningen zoals hersenvliesontsteking, bloedvergiftiging, longontsteking en oorontsteking, die worden veroorzaakt door de bacterie Streptococcus pneumoniae. Deze staat beter bekend als pneumokok. Via het Rijksvaccinatieprogramma worden kinderen tegen meerdere soorten pneumokokken gevaccineerd.
Pneumokokken zijn van mens op mens overdraagbaar. De bacterie bevindt zich in de neusholte van veel mensen, zonder je ziek te maken.
Hij kan echter ook in je bloedbaan of zenuwstelsel terechtkomen en leiden tot ernstige, zelfs mogelijk dodelijke ziektebeelden zoals bloedvergiftiging (sepsis) en hersenvliesontsteking (meningitis). Zoiets heet invasieve pneumokokkenziekte.
Er bestaan meer dan 90 soorten pneumokokken
Maar ook een niet invasieve pneumokokkenziekte, zoals oorontsteking en longontsteking, kan uiteindelijk een invasieve pneumokokkenziekte worden wanneer de bacterie alsnog in de bloedbaan of het zenuwstelsel terechtkomt. Er bestaan meer dan 90 soorten pneumokokken. Kinderen krijgen via het Rijksvaccinatieprogramma een vaccin tegen pneumokokkenziekte aangeboden dat 10 verschillende typen bevat.
Vaccinatie pneumokokken voor ouderen
De Gezondheidsraad kwam begin 2018 met het advies om 60-plussers vaccinatie tegen pneumokokken aan te bieden. Hier drongen ouderenorganisaties al langer op aan.
In maart 2015 zijn de resultaten gepubliceerd van de CAPITA-studie (Community Acquired Pneumonia immunisation Trial in Adults). Aan de studie namen bijna 85.000 Nederlanders deel. Hierin is voor een van de beschikbare pneumokokkenvaccins onderzocht of het effectief was in het voorkómen van longontsteking veroorzaakt door de pneumokokken, in het bijzonder vooral door serotypen die gedekt worden door het vaccin.
Onderzoekers van het UMC Utrecht publiceerden deze resultaten in het New England Journal of Medicine, in samenwerking met Pfizer. Aan het onderzoek hebben zowel gezonde ouderen meegedaan, als ouderen met o.a. diabetes, chronische longziekten en chronische hartziekten. In de Verenigde Staten is al langer een richtlijn die adviseert om alle ouderen vanaf 65 jaar pneumokokkenvaccinatie aan te bieden. Ook in Europa zijn er meerdere landen met aanbevelingen voor pneumokokkenvaccinatie bij ouderen.
Ziekteverschijnselen
Waar krijg je last van? Eerst treedt een grieperig gevoel op. Kenmerkend is een snelle verergering van de ziekteverschijnselen en hoge koorts. Andere ziekteverschijnselen variëren per ziektebeeld. Deze zijn bijvoorbeeld kortademigheid, pijn bij het ademhalen, hoofdpijn, nekstijfheid, verwardheid en verlies van bewustzijn. Ziekteverschijnselen die specifiek bij baby’s voorkomen zijn luierpijn (pijn bij het verschonen van de luier), prikkelbaarheid, koorts of ondertemperatuur, sufheid of grauwheid.
Vrijwel iedereen is gedurende enige tijd wel drager van een pneumokok
De pneumokok is een bacterie die vaak voorkomt in de neus- en keelholte van de mens zonder ziekte te veroorzaken. Dit noemen we ook wel dragerschap. Vrijwel iedereen is gedurende enige tijd wel drager van een pneumokok. Ziekte ontstaat slechts bij een klein deel van de mensen die de bacterie dragen. De bacterie kan vanuit de neus- en keelholte doordringen in het oor of in de longen waar het oorontsteking of longontsteking kan veroorzaken.
Besmetting via zoenen
In enkele gevallen dringt de pneumokok door in de bloedbaan of het zenuwstelsel waar het bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking kan veroorzaken. Het ‘dragen’ van de pneumokok in de neus- en keelholte is besmettelijk. Besmetting gebeurt via de lucht of door direct contact, bijvoorbeeld zoenen. Sinds 2006 is vaccinatie tegen pneumokokken opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. De pneumokokkenvaccinatie wordt aangeboden aan kinderen geboren vanaf 1 april 2006.
Hoe vaak komt het voor?
Elk jaar krijgen ongeveer 15 op de 100.000 inwoners invasieve pneumokokkenziekte. Dat zijn ongeveer 2500 gevallen per jaar in Nederland. Deze patiënten worden allemaal opgenomen in het ziekenhuis. Van deze 2500 gevallen per jaar overlijden er ongeveer 300 en hebben 75-100 patiënten ernstige restverschijnselen.
De ziekte komt het meest voor bij kinderen onder de 2 jaar en bij ouderen (>65 jaar). Bij die leeftijdsgroepen is een duidelijke afname te zien in het vóórkomen van de ziekte na invoering van vaccinatie in 2006. Dit komt door een sterke afname van invasieve pneumokokkenziekte veroorzaakt door de serotypen waartegen vaccinatie helpt beschermen.
Bronnen
- http://www.rivm.nl/Onderwerpen/P/Pneumokokken
- SmPC Synflorix. Geraadpleegd via http://www.ema.europa.eu/docs/nl_NL/document_library/EPAR_-_Product_Information/human/000973/WC500054346.pdf op 18 januari 2018
- https://www.umcutrecht.nl/nl/Over-Ons/Nieuws/2015/Vaccinatie-geeft-minder-longontsteking-bij-ouderen
- https://primarycare.juliusclinical.com/pcrn/onderzoek/725698/capita
- http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1408544
- Tomczyk S et al. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. (2014)
- ECDC. Vaccine schedule. Beschikbaar via: http://vaccine-schedule.ecdc.europa.eu/Pages/Scheduler.aspx. Geraadpleegd Januari 2018
Meer lezen over kindervaccins?
Meer info
-
Wat is het
Van een smal voorhoofd tot onbedwingbare eetlust
Het Prader-Willi syndroom is een zeldzame genetische aandoening, die zijn naam dankt aan de Zwitserse artsen Prader, Labhart en Willi. Zij ontdekten in 1956 dat een aantal kinderen dezelfde opmerkelijke kenmerken deelden. Zo hadden ze een smal voorhoofd, amandelvormige ogen, spierslapte en een onbedwingbare eetlust.
-
Gezond leven
Juiste voeding en lekker bewegen
Voeding speelt een grote rol in het leven van veel mensen met IBD (chronische inflammatoire darmziekten). Van sommige voedingsmiddelen gaan zij zich beter voelen, maar van andere juist slechter. Wanneer doe je het goed? En waarom is sporten zo goed voor je als je IBD hebt?
