‘Een vaccin kan de geschiedenis veranderen’

De gezichten van de onderzoekers die bij de vergadering zijn, betrekken even. De CEO en voorzitter van de raad van bestuur, Albert Bourla bedankt hen voor de enorme inspanningen die ze hebben geleverd, maar blijft hen tegelijkertijd ‘pushen’. Hij laat hen zich voorstellen dat het coronavirus komende herfst opnieuw hevig toeslaat. En wat er gebeurt als er nog geen vaccin is, terwijl er tegelijkertijd een griepgolf komt.    

’’Denk op een andere manier na,’’ moedigt Bourla zijn mensen aan. ’’Alsof je alle geld van de wereld hebt. Maak je geen zorgen over geld. Bedenk dat je allerlei processen die bij de ontwikkeling van een vaccin horen tegelijkertijd kunt laten verlopen in plaats van achterelkaar. En dat je alvast productiefaciliteiten moeten bouwen voor een vaccin voordat je weet of werkt. Laat de zorgen over of het wel of niet werkt maar aan mij over.’’  

Zes weken na deze vergadering, op de eerste maandag van mei, worden de eerste Amerikaanse proefpersonen geinjecteerd met een experimenteel mRNA-vaccin dat Pfizer ontwikkelt in samenwerking met het Duitse BioNTech. Eerder zijn ook al de eerste Duitse proefpersonen ingeënt.  

Bourla wordt meteen ingelicht over het injecteren van de eerste Amerikaanse proefpersonen en geeft de volgende dag een interview vanuit zijn huis in Scarsdale. Hij vertelt dat Pfizer en BioNTech in een aantal weken iets hebben bereikt wat normaal jaren kost. ’’De snelheid die we bereiken verwacht je niet van grote geneesmiddelbedrijven. Het is iets waar je bij kleine ondernemende biotechbedrijven jaloers op bent.’’  
 

Enorme kennis en ervaring 

Pfizer brengt in de samenwerking met BioNTech naar een vaccin haar enorme kennis en ervaring op het gebied van productie, regelgeving en onderzoek in. BioNTech zorgt voor de kennis op het gebied van mRNA-technologie. De bedrijven hopen tegen oktober van de Amerikaanse overheid ‘emergency-use authorization’ te krijgen voor het mRNA-vaccin dat ze ontwikkelen. 
 

Hun strategie is om tegelijkertijd vier verschillende kandidaat-vaccins te testen die volgens verschillende mRNA-technologieën werken en die elk het immuunsysteem moeten aanzetten om het coronavirus te lijf te gaan. 
Hierdoor kan het individuele onderzoek direct stoppen als één vaccin niet goed werkt. Ook kunnen eventuele aanpassingen direct worden uitgevoerd. Daarnaast is Pfizer bezig met het opschalen van de productiefaciliteiten van vier fabrieken zodat daar tegen het eind van het jaar 20 miljoen vaccins kunnen worden gemaakt en honderden miljoenen meer in 2021. Pfizer is bereid om in 2020 1 miljard dollar te investeren in een vaccin nog voordat bekend is of het zal werken.

Lijst met alle Pfizermedicijnen 

Daarnaast raakten onderzoekers die de opdracht kregen om Pfizers moleculaire database door te spitten, geïntegreerd door verschillende antivirale verbindingen die mogelijk zorgen dat het virus zich niet meer kan vermenigvuldigen. Ondertussen heeft laboratoriumwerk aangetoond dat een eiwitremmer die eerder werd ingezet om SARS te bestrijden ook antivirale activiteit vertoont tegen het COVID-19-virus. Pfizer is van plan om de virusremmer aan het eind van de zomer te testen bij mensen.

Sommige deskundigen zijn sceptisch over de haalbaarheid om al in de herfst miljoenen vaccins te kunnen maken. Professor Drew Weismann, wiens laboratorium aan de Universiteit van Pennsylvania met BioNTech onderzoek deed naar mRNA-vaccins voor verschillende infectieziektes, zei volgens Forbes bijvoorbeeld ‘dat het nog niet bekend is of je met mRNA-vaccinatie wel infectieziektes kunt voorkomen’.

Maar Pfizer zet haar plannen onverschrokken voort. Kathrin Jansen, hoofd van de onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling vaccins, verwacht dat Pfizer en BioNTech rond begin juli beter weten welke van de vier kandidaat-vaccins het meest veelbelovend is en of de tijdsplanning daadwerkelijk realistisch is. 

‘Een onvoorziene crisis, zoals een pandemie, vraagt om onvoorziene acties’

’’Het is niet eenvoudig’’, zegt Jansen over het ontwikkelen van het coronavaccin. ’’Zoiets als dit is nog niet eerder gedaan. Een onvoorziene crisis, zoals een pandemie, vraagt om onvoorziene acties. Albert Bourla was de eerste die dat zag en daarop acteerde en voor ons de steun en de omgeving regelde om moedig en onverschrokken te denken en te handelen.’’ 

Bourla, 58 en van oorsprong dierenarts, denkt dat niets hem in zijn carrière had kunnen voorbereiden op de uitbraak van de coronapandemie. De afgelopen maanden verliepen voor hem als een achtbaanrit met een oneindige reeks van tegenvallers en overwinningen.

’’Het is een grote verantwoordelijkheid om de directeur van een geneesmiddelenbedrijf te zijn dat mogelijk een verschil kan maken in een crisis zoals deze,” bekent hij. ’’Iedereen die me kent en zelfs mijn kinderen vragen of we al een oplossing hebben. Je voelt dat als je het goed doet, je de wereld kunt redden. Maar als je het niet bij het rechte eind hebt, het niet lukt.’’ 

Hij voelt de noodzaak om zich in te zetten totdat er een medische oplossing is. ’’Ook ik vraag me af of mijn kinderen komende herfst naar school kunnen. Ook ik ben onderdeel van de gemeenschap. Je kunt niet blijven zwijgen. Ik moet opstaan en in actie moet komen. Als wij het niet doen, wie dan wel?’’

Gevoel van urgentie

’’Albert heeft een gevoel van urgentie en dat komt naar voren in de manier waarop hij de middelen van het bedrijf verzamelt om te proberen een vaccin of behandeling voor COVID-19 te ontwikkelen, zegt Ian Read, zijn voormalige baas, tegen Forbes. ’’Hij is een charismatisch persoon die van mensen houdt en geeft groepen mensen energie om de klus te klaren.’’ ‘

Al tijdens het overleg half maart stelt Albert Bourla dat ‘return on investment’ geen rol zal spelen bij al het werk en alle inspanningen van Pfizer. “Dit is niet ‘business as usual’,” aldus Bourla. “Financieel rendement mag niet aan de basis staan van welke beslissing dan ook.” 
 

’’Al in een vroeg stadium maakte Albert duidelijk waarom het zo belangrijk was om de enorme bronnen van Pfizer in te zetten zonder te letten op bedrijfsresultaten,’’ zegt ook Scot Gottlieb, voormalig directeur van de Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit, nu directielid van Pfizer. 
 

‘Snelheid is van het grootste belang’

’’Het ontwikkelen van een vaccin kan de loop van de menselijke geschiedenis veranderen,’’ vervolgt Gottlieb. ’’Dat is letterlijk wat er op het spel staat. Grote bedrijven hebben de mogelijkheid om hun productie op te schalen en grote onderzoeken te doen op een manier waarop kleine productontwikkelaars dat niet kunnen.’’ 

CEO Albert Bourla maakte al snel bekend dat Pfizer in 2020 1 miljard dollar wil investeren, om een vaccin te maken en te produceren. ’’Snelheid is van het grootse belang,’’ zei Bourla nuchter over dit besluit. ’’Je weet nooit of je product werkt totdat je de onderzoeksdata ziet. Dus ja, we verliezen een miljard als het niet werkt.’’ Maar dat gaat niet gebeuren, zegt hij stellig. ’’Ik ben niet van plan om dit geld te verliezen. Ik zorg ervoor dat er een product komt dat we kunnen gebruiken.’’