Uitgaven aan geneesmiddelen
3 minuten
Zoals gezegd zijn geneesmiddelen een belangrijk instrument voor artsen. Medicijnen behoren tot de meest krachtige vorm van zorg in de behandeling en genezing van ziekten. Maar net als alle diensten in de zorg, gaat medicijngebruik uiteraard ook gepaard met uitgaven/kosten.
Extramuraal en intramuraal – geneesmiddelen buiten en binnen het ziekenhuis
-
Extramuraal
Beschrijving tonenGeneesmiddelen kunnen buiten het ziekenhuis worden voorgeschreven, meestal door de huisarts. Deze extramurale geneesmiddelen worden in de meeste gevallen door de openbare (stads)apotheken uitgeleverd.
2016 - € 4,3 miljard
De uitgaven aan apotheekzorg/geneesmiddelen binnen het basispakket via openbare apotheken (extramuraal) namen in 2016 met € 69 miljoen toe tot € 4,3 miljard, een stijging van 1,6%.
-
Intramuraal
Beschrijving tonenGeneesmiddelen kunnen ook door specialisten in de ziekenhuizen worden voorgeschreven. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om geneesmiddelen voor reuma, kankermedicatie of zeldzame ziekten zoals de ziekte van Pompe. Dit noemen we intramuraal.
2016 - €2 miljard
De uitgaven aan (dure) geneesmiddelen in ziekenhuizen (intramuraal) worden voor 2016 geraamd op €2 miljard.
Minder dan het Europese gemiddelde
7-9 % van de totale uitgaven aan zorg wordt aan geneesmiddelen besteed, ruim onder Europees gemiddelde Oftewel, in 2016 is via de apotheek en in de ziekenhuizen in totaal ongeveer €6,3 miljard aan geneesmiddelen uitgegeven.
- dit is 6,6% van de totale uitgaven aan zorg in 2016 (€96 miljard / €6,3 miljard)
- of 8,7 % van zorguitgaven via Rijksbegroting van 2016 (€ 72,9 miljard / €6,3 miljard)
Nederland besteedt dus op dit moment ongeveer 7-9 % van het totale zorgbudget aan geneesmiddelen. Dit is ruim onder het Europees gemiddelde.
In 2015 werd in de hele EU enkel in Denemarken (en Noorwegen) minder uitgegeven aan geneesmiddelen dan in Nederland (als percentage van totale gezondheidszorguitgaven).
In Groot Brittannië is dit 12,1%, in België 14,2%, Duitsland 14,3% en Spanje 18%. Hongarije is hekkensluiter met 29,2%.
Uitgaven aan geneesmiddelen laatste jaren redelijk constant
In 2010 werd in totaal € 87,6 miljard aan zorg uitgegeven en € 5,8 miljard aan geneesmiddelen. 6,6% van het totale zorgbudget werd aan geneesmiddelen besteed.
Zeven jaar later (2016 ) wordt € 96 miljard aan zorg uitgegeven en € 6,3 miljard aan geneesmiddelen. 6,5% van het totale zorgbudget werd aan geneesmiddelen besteed.
De totale uitgaven aan geneesmiddelen zijn de laatste jaren min of meer stabiel
De extramurale (buiten het ziekenhuis) uitgaven zijn de afgelopen tien jaar naar verhouding gedaald door lagere prijzen ten gevolge van het preferentiebeleid en de wet geneesmiddelprijzen (overheid stelt een maximumprijs vast op basis van een vergelijking met andere Europese landen en als een fabrikant meer vraagt dan de maximumprijs pleegt hij een economisch delict & krijgt een boete).
Bovendien heeft de overheveling (vanaf 2012) van dure geneesmiddelen (o.a. voor reuma en kanker) naar het budget van het ziekenhuis bijgedragen aan relatief minder uitgaven aan geneesmiddelen via de openbare apotheek.
Intramurale uitgaven stijgen
Uiteraard heeft dit/de overheveling tot gevolg dat de intramurale uitgaven aan geneesmiddelen (in het ziekenhuis) alleen al door de overheveling zijn toegenomen. Hier komen nog de uitgaven bij van nieuw geïntroduceerde geneesmiddelen
Verschuiving geneesmiddelenuitgaven buiten het ziekenhuis naar binnen het ziekenhuis
In de periode 2010-2014 zijn de totale uitgaven aan geneesmiddelen redelijk constant gebleven.
Kerncijfers voor beleid
De totale uitgaven voor geneesmiddelen (binnen én buiten het ziekenhuis) stegen tussen 2010 en 2014 licht van ongeveer € 5,8 miljard naar € 5,9 miljard.
Wel lopen de uitgaven aan geneesmiddelen buiten de ziekenhuizen sinds een aantal jaren terug. Dit komt o.a. door het preferentiebeleid en de overheveling.
Uitgaven aan geneesmiddelen buiten ziekenhuizen lopen terug
-
Preferentiebeleid
Beschrijving tonenDat de uitgaven aan geneesmiddelen buiten de ziekenhuizen sinds een aantal jaren teruglopen komt deels door het door de overheid en zorgverzekeraars gevoerde preferentiebeleid.
Hierbij mogen zorgverzekeraars bij meerdere (generieke, patentvrije) geneesmiddelen met dezelfde werkzame stof bepalen welke variant hij vergoedt. De keuze wordt hierbij bepaald door de prijs.
Na een aanbesteding wordt een middel/fabrikant met de laagste prijs voor een bepaalde periode aangewezen als middel van keuze. Deze periode varieert van een tot meerdere jaren. Na het aflopen van de overeenkomst volgt een nieuwe aanbestedingsronde.
Door het preferentiebeleid van de overheid en zorgverzekeraars heeft Nederland op dit moment een van de laagste prijzen ter wereld voor generieke geneesmiddelen.
Een doosje generieke cholesterolverlager (30 pillen) kost begin 2018 € 0,42.
-
Overheveling
Beschrijving tonenDe uitgaven aan geneesmiddelen buiten het ziekenhuis lopen vanaf 2012 ook terug doordat de overheid sinds 2012 bepaalde relatief kostbare specialistische geneesmiddelen in fasen heeft overgeheveld van het geneesmiddelen vergoedingssysteem (GVS) naar het ziekenhuisbudget.
De ziekenhuizen moesten de kosten voor dure geneesmiddelen vanaf dat moment zelf dragen maar kregen hier geen ruimer budget voor.
De overheveling is in 2012 gestart met de TNF-alfaremmers (o.a. voor de behandeling van reuma).De uitgaven voor de intramurale geneesmiddelen zijn hierdoor sinds 2012 gestegen. Later zijn ook stapsgewijs fertiliteitshormonen, groeihormonen en oncolytica (kankergeneesmiddelen) overgeheveld van het GVS naar het ziekenhuisbudget.
De totale zorgkosten stijgen veel harder dan stijging van de uitgaven aan geneesmiddelen
Door het overhevelen van een aantal groepen geneesmiddelen vanaf 2012 zijn de kosten voor geneesmiddelen bij de (stads)apotheek gedaald. Deze kosten komen terug bij de ziekenhuiszorgkosten.Desondanks zijn de totale uitgaven aan geneesmiddelen zijn tussen 2010 en 2016 veel minder hard toegenomen dan de totale zorguitgaven.
- De totale geneesmiddelenuitgaven stegen van € 5,8 miljard in 2010 naar € 6.3 miljard in 2016.
Dit is een stijging van 8% (€500 miljoen).
- De totale zorguitgaven stegen van €78 miljard in 2010 naar €96 miljard in 2016.
Dit is een stijging van 23% (€18 miljard).
Tussen 2010 en 2016 stijgen de totale zorgkosten ongeveer drie keer zo hard als de totale geneesmiddelenuitgaven.
Bronnen
- https://www.sfk.nl/publicaties/data-en-feiten/data-en-feiten-2017
- https://www.zorgprismapubliek.nl/producten/ziekenhuiszorg/dure-geneesmiddelen/row-1/wat-zijn-recente-ontwikkelingen-rond-dure-geneesmiddelen/
- https://data.oecd.org/healthres/pharmaceutical-spending.htm
- https://www.pw.nl//vaste-rubrieken/sfk/2017/gebruik-geneesmiddelen-in-tien-jaar-met-bijna-40-gestegen
- Ref. RIVM De Staat van Volksgezondheid en Zorg Kerncijfers voor beleid https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2016/05/01/de-staat-van-volksgezondheid-en-zorg-kerncijfers-voor-beleid/de-staat-van-volksgezondheid-en-zorg-kerncijfers-voor-beleid.pdf
- https://www.medicijnkosten.nl/databank?zoekterm=ATORVASTATINE&toedieningsvorm=TABLETTEN%20EN%20CAPSULES
- https://www.zorgprismapubliek.nl/producten/ziekenhuiszorg/dure-geneesmiddelen/