Laat je vaccineren en help gelijk een ander
Leestijd: 3 minuten
Je kan er de klok op gelijk zetten, zodra de herfst begint, beginnen veel mensen te praten over de griepprik en het nut ervan. Argumenten van voor- en tegenstanders gaan over en weer. Eén aspect blijft echter vaak onderbelicht. Namelijk dat als je jezelf laat vaccineren, je niet alleen jezelf beschermt tegen een infectieziekte, maar ook anderen.
De reden daarvoor is een fenomeen dat we kennen als groepsimmuniteit. Als je tegen een ziekte bent ingeënt dan ben je beter beschermd tegen deze ziekte. Hoe meer mensen in een groep ingeënt zijn hoe beter ook de groep als geheel beschermd is tegen deze ziekte.
Mensen die zelf niet beschermd zijn tegen de ziekte zoals baby's, die nog te jong zijn om te worden ingeënt, worden door groepsimmuniteit tóch beschermd.
“Door groepsimmuniteit worden alle mensen in de bevolking die gevaccineerd zijn, niet geïnfecteerd en niet ziek,” zegt Kathrin Jansen. Zij is senior vicepresident en hoofd van de onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling vaccins van Pfizer. “Daardoor is er ook geen kans dat ze een infectieziekte overdragen op mensen die zwakker zijn, zoals kleine kinderen en ouderen of mensen die geen vaccin konden krijgen vanwege andere medische redenen.”
Zorgen dat ziektekiemen sneller overspringen
De verhouding van het aantal mensen dat gevaccineerd moet zijn binnen een bevolkingsgroep om het effect van groepsimmuniteit te krijgen, is afhankelijk van de ziekte. Maar de vaccinatiegraad moet in het algemeen erg hoog zijn. Niet alle ziekten verspreiden zich namelijk op dezelfde snelheid of volgens dezelfde mechanismen. Dat is afhankelijk van de eigenschappen van de pathogenen (ziektekiemen) die erbij betrokken zijn.
Tegelijkertijd kan de bevolkingssamenstelling of de manier waarop mensen met elkaar omgaan ervoor zorgen dat de ziektekiemen sneller overspringen of niet. Een ziektekiem die wordt verspreid via menselijk contact, kan zich makkelijker over een bevolkingsgroep verspreiden wanneer mensen veel reizen of wanneer ze dichtbij elkaar wonen.
Een ander sleutelingrediënt dat de sterkte van de groepsimmuniteit bepaalt, is de manier waarop de vaccins zijn ontwikkeld. En hoe de ziektekiemen daarbij betrokken zijn en het soort en niveau van immuniteit die de vaccins opwekken.
Terugkeer van verdrongen ziekten
“De manier waarop een vaccin is ontwikkeld, kan verschillende immuniteitsreacties uitlokken,” zegt Kathrin Jansen. “Daardoor kan het aantal gevaccineerde mensen dat nodig is om groepsimmuniteit te bereiken, verschillen.
Er is bijvoorbeeld alleen met het ontwerp en de ontwikkeling van de zogeheten polysaccharide-conjugaatvaccins een werkende groepsimmuniteit bereikt voor infectieziekten die worden veroorzaakt door pneumokokken en meningokokken.
Dus als het drempelniveau van groepsimmuniteit door vaccinatie tegen een ziekte niet wordt behaald in een bevolkingsgroep, kunnen ziekten die eerder verdrongen leken, opeens weer opduiken. Zo ontstaan telkens weer mazelepidemieën onder niet-ingeënte groepen mensen.”
Zitten vaccins ons immuunsysteem in de weg?
Maar zorgt ons immuunsysteem dan niet op natuurlijke wijze voor immuniteit tegen ziektes? En kunnen vaccins daarbij niet in de weg zitten? Het antwoord is kort en krachtig: nee!
Het blijkt dat zo’n natuurlijk proces waarbij je immuunsysteem optreedt tegen infectieziekten helemaal niet zo simpel verloopt. Dat komt door de biologie van verschillende ziekten: de verschillende manieren waarop ziektekiemen zich verspreiden en de manier waarop mensen met elkaar om gaan.
Er zijn anders diverse factoren die indruisen tegen de natuurlijke reactie van je lichaam op een ziektekiem en het verschilt ook nog eens enorm per ziekte. Neem bijvoorbeeld griep. Hoewel je immuniteit tegen griep kunt opbouwen, kunnen de griepsoorten die heersen per jaar verschillen. Precies daarom moeten mensen elk jaar een nieuwe griepprik halen.
De beste manier om de positieve effecten van groepsimmuniteit te bewijzen is echter met onderzoeksresultaten. Recente succesvolle vaccinatieprogramma’s bleken de verspreiding van infectieziekten, veroorzaakt door meningokokken en pneumokken en het hpv- en het rotavirus prima tegen te gaan. Dat bleek zowel te gelden bij directe als indirecte verspreiding. Zowel de mensen die gevaccineerd werden als de mensen die niet gevaccineerd werden, raakten niet ziek.
Daarnaast zijn ook vaccins tegen mazelen, de hib-bacterie, bof, rodehond, kinkhoest en griep bewezen effectief voor zowel individuele als de hele bevolkingsgroep. En dan is er tot slot nog het klassieke succesverhaal van de pokken. Dat illustreert wat er kan gebeuren met een effectief vaccin dat wereldwijd wordt ingezet en zo overal voor groepsimmuniteit zorgt. De eerste gevallen van de pokken kwamen al 10.000 jaar voor Christus voor en de pokken hebben complete keizerrijken doen omvallen. Nu zijn de pokken de enige infectieziekte die tot nu toe wereldwijd is uitgeroeid.
Bronnen:
Dit verhaal is gebaseerd op een artikel dat verscheen op het wetenschapsplatform GetScience van Pfizer.
-
Hoe werkt stamceldonatie?
Als een stamceldonor wordt opgeroepen voor donatie, wordt hij of zij een dag opgenomen in het ziekenhuis. De afname van stamcellen gebeurt bij donoren altijd in het LUMC in Leiden of in het Radboudumc in Nijmegen.
-
Interview
‘De ziekte van Crohn, het hoort bij mij’
‘Je ziet er helemaal niet ziek uit’ Of…’ik wou dat ik zoveel kon eten als jij’. Tom van den Berg krijgt dit soort opmerkingen vaak genoeg naar zijn hoofd van mensen die totaal geen idee hebben van wat het is om de ziekte van Crohn te hebben.
-
Interview
‘Ik had tot die nacht eigenlijk nergens last van’
Hij wist al een paar jaar dat hij de ziekte van Addison had, maar hij had er eigenlijk geen last van. Totdat hij op een nacht van het ene op het andere moment opeens enorm ziek werd. In een filmpje van het UMC Utrecht vertelt een patiënt met de aandoening over het moment dat hij een aanval kreeg.
