Wat is een schimmelinfectie?
Een schimmelnagel, zwemmerseczeem of ringworm. Het zijn voorbeelden van onschuldige schimmelinfecties. Er zijn ook gevaarlijkere schimmelinfecties die je organen kunnen aantasten, zoals invasieve aspergillose. Iedereen heeft wel eens van schimmelinfecties gehoord of heeft er zelf last van gehad. Maar wat is een schimmelinfectie eigenlijk?
Een schimmelinfectie is, zoals de naam al aangeeft, een infectie die ontstaat door een schimmel. Om ons heen leven, in de lucht en op de grond - en daarmee ook op én in ons lichaam - vele soorten schimmels. Ze zijn onderdeel van onze natuurlijke microflora, de micro-organismen die in en op ons lichaam leven.
Op en in een gezond lichaam bevindt zich een normale hoeveelheid schimmels. Deze schimmels kunnen in principe geen kwaad. Sterker nog, ze leveren zelfs een bijdrage aan een goede werking van de darmen en het immuunsysteem.
Maar soms krijgt zo’n schimmel de overhand. De balans tussen de goede en slechte soorten raakt op dat moment verstoord. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren door ziekte of het gebruik van bepaalde medicatie waardoor je weerstand verstoord raakt. Een onschuldige schimmel krijgt dan de kans om te gaan groeien en zo een infectie te veroorzaken.
Candida albicans
Een notoire veroorzaker van schimmelinfecties is de gistachtige schimmel Candida albicans. Deze gist voelt zich het prettigst in een warme en vochtige omgeving. Hij komt voor op de huid, in huidplooien, rond je nagels en op de slijmvliezen, zoals in de mond, slokdarm, vagina en darmen. Bij gezonde mensen veroorzaakt dit normaal gesproken geen klachten. Maar in warme en vochtige huidplooien kan Candida albicans zich snel vermenigvuldigen en doordringen in het weefsel van de huid of slijmvliezen en zo een infectie veroorzaken. Een bekend voorbeeld van een candida-infectie is luieruitslag bij baby’s. Ook hebben baby’s wel eens last van spruw: een candida-infectie in de mond. Andere schimmelfamilies die bij mensen veel schimmelinfecties veroorzaken zijn die van de Aspergillus en de Cryptococcus.
De huid is het grootste orgaan van het lichaam en daardoor komt een schimmelinfectie daar het meest voor. Maar ook onze slijmvliezen kunnen gevoelig zijn voor schimmels.
Vaginale schimmelinfecties
Zoals de vaginale schimmelinfecties: er zijn maar weinig vrouwen die hier niet mee te maken krijgen tijdens hun leven. Een vaginale candida-infectie wordt voor 85 tot 90 procent veroorzaakt door Candida albicans en voor ongeveer 10 procent door Candida glabrata.
Zwemmerseczeem, kalknagels en ringworm
Zwemmerseczeem (voetschimmel), kalknagels (schimmelinfectie in de nagel) en ringworm (ringvormige huidschimmel, vandaar zijn naam) zijn schimmelinfecties die eveneens vaak voorkomen.
Een schimmelinfectie kan dus op verschillende plekken op het lichaam ontstaan. De micro-organismen zitten namelijk overal op de huid, maar komen ook in het lichaam voor.
Een infectie veroorzaakt door schimmels wordt in medische termen mycose genoemd. Sommige schimmelinfecties ontstaan door directe besmetting van een andere persoon met een schimmelinfectie, zoals bijvoorbeeld voetschimmel.
Lees meer over de besmettelijkheid van schimmelinfecties in dit verhaal
Extra risico op invasieve schimmelinfecties
Soms dringen schimmels via de slijmvliezen het lichaam binnen. Deze binnendringende (invasieve) schimmelinfecties zijn zeldzaam en komen meestal alleen voor bij mensen met een verlaagde weerstand, onder wie mensen met kanker of een hiv-infectie. Ook bij antibioticagebruik loop je verhoogd risico op een schimmelinfectie.
Eenmaal in het lichaam kunnen de schimmels een infectie veroorzaken aan de organen, zoals in de hersenen, longen, nieren en lever. Een dergelijke schimmelinfectie kan levensbedreigend zijn.
Een voorbeeld van een gevaarlijke invasieve schimmelinfectie is aspergillose die wordt veroorzaakt door de schimmel Aspergillus fumigatus. Eén op de vijf mensen die met ernstige griep op de IC wordt opgenomen heeft een bijkomende invasieve aspergillose in de longen. Ook bij COVID-19 patiënten komt het met regelmaat voor dat de schimmel diep de longen indringt. Deze infectie is moeilijk te diagnosticeren en te behandelen.
Op tijd behandelen
Schimmelinfecties gaan meestal niet vanzelf over. Het is dus belangrijk om ze op tijd te behandelen. Neem hiervoor contact op met je arts. Veel schimmelinfecties kunnen worden behandeld met medicijnen. Voor lokale schimmelinfecties van de huid of slijmvliezen kan een antischimmelcrème of -zalf met schimmeldodende stoffen de oplossing zijn.
Bij ernstige, hardnekkige of invasieve schimmelinfecties schrijft een arts een inwendig antischimmelmedicijn voor. De werkzame stoffen worden dan opgenomen in het bloed en bereiken op die manier de geïnfecteerde weefsels en stoppen daar de infectie.
-
Bacteriën, virussen en schimmels, wat is het verschil?
Elk jaar belanden mensen op de intensive care met een ernstige longontsteking. Vaak door griep, maar nu ook geregeld door COVID-19. Bacteriën, virussen of schimmels kunnen voor zo’n longontsteking zorgen. Maar wat is precies het verschil tussen deze ziekteverwekkers?
-
Wanneer loop je risico op een schimmelinfectie?
Meestal laten schimmels ons links liggen. Maar soms heb je pech en krijg je een schimmelinfectie. Als het om een huidinfectie gaat, kan dit meestal niet veel kwaad. Maar soms dringt een schimmel het lichaam binnen en dan kan er een levensbedreigende infectie ontstaan. Wanneer loop je risico op een schimmelinfectie?
-
Bijwerkingen door de behandeling van schimmelinfecties
Schimmelinfecties worden vaak behandeld met antischimmelmiddelen. Soms worden medicijnen preventief gegeven, de zogenoemde profylaxe-medicijnen. Wat zijn de bijwerkingen van deze middelen op de korte en lange termijn? En wie houdt dat in de gaten?
