Bijwerkingen door de behandeling van schimmelinfecties
Schimmelinfecties worden vaak behandeld met antischimmelmiddelen. Soms worden medicijnen preventief gegeven, de zogenoemde profylaxe-medicijnen. Wat zijn de bijwerkingen van deze middelen op de korte en lange termijn? En wie houdt dat in de gaten?
Bij huidschimmels is de gist Candida meestal verantwoordelijk voor het ontstaan van de schimmelinfectie die op het hele lichaam kan voorkomen. Infecties als ringworm, voetschimmel en een vaginale schimmel blijven vaak onschuldig als ze tijdig worden behandeld.
Hiervoor zijn diverse soorten groepen antischimmelmedicijnen verkrijgbaar: imidazoolderivaten, triazoolderivaten, allylaminen, echinocandinen en antimycotische antibiotica. Al deze middelen pakken een schimmelinfectie stevig aan en zijn verkrijgbaar als crème, lotion, spray, poeder en in tablet- en gelvorm.
Bijwerkingen korte termijn
De antischimmelmedicijnen die tegen huidschimmels worden ingezet, kennen de volgende bijwerkingen op de korte termijn:
-
Imidazoolderivaten, ook wel imidazolen genoemd, worden meestal goed verdragen. Wel kan er soms op de huid of in de vagina lichte huidirritatie ontstaan. Bij inwendig gebruik kunnen mensen last krijgen van maagdarmklachten, een droge mond en misselijkheid.
-
Triazoolderivaten hebben als mogelijke bijwerkingen op de korte termijn: hoofdpijn, diarree, misselijkheid, braken en huiduitslag. Minder vaak worden als bijwerkingen gemeld onder meer slapeloosheid, duizeligheid, obstipatie en spierpijn.
-
Allylaminen veroorzaken soms bij gebruik op de huid wat huidirritatie: jeuk en een branderig gevoel. Bij tabletten is er kans op maagdarmklachten zoals misselijkheid, verminderde eetlust, buikpijn en diarree. Andere bijwerkingen die op korte termijn kunnen ontstaan, zijn onder meer spier- en gewrichtspijn en hoofdpijn.
-
Antimycotische antibiotica kunnen in de vorm van een zalf irritatie van de huid veroorzaken. Gebruikers kunnen last krijgen van een allergische reactie zoals jeuk en roodheid. Bij oraal gebruik kan misselijkheid, braken of diarree optreden. Ook is een overgevoeligheidsreactie mogelijk waarbij koorts, rode vlekken op de huid, gewrichtspijnen of een oogontsteking ontstaat.
-
Echinocandinen worden via een infuus toegediend en kunnen leiden tot maagdarmklachten, koorts, huidirritatie op de plek van de infusie, een aderontsteking, afwijkende bloedwaarden (alkalinefosfatasegehalte) of licht kaliumtekort. Meestal worden ze goed verdragen. In zeldzame gevallen kunnen ze leiden tot ernstige overgevoeligheidsreacties en leververgiftiging.
Bijwerkingen lange termijn
Bijwerkingen van de antischimmelmedicijnen op de langere termijn worden pas opgemerkt als ze langer op de markt zijn.
Van antimycotische antibiotica is bekend dat deze bij langer gebruik (langer dan één maand) bijwerkingen kunnen veroorzaken als vocht vasthouden, een tintelend gevoel in armen en benen, bleke ontlasting en haarverlies. Deze bijwerkingen komen zelden voor.
Omdat de bijwerkingen op de lange termijn pas later worden opgemerkt, zeker bij nieuwe medicijnen, is het als gebruiker van een antischimmelmedicijn altijd belangrijk om eventuele nieuwe bijwerkingen direct te melden. De arts of apotheker kan in eerste instantie meer informatie geven over de bijwerking van een medicijn.
Nieuwe bijwerkingen direct melden
Wanneer het om een bijwerking gaat, dan is het belangrijk om deze altijd direct te melden bij het bijwerkingencentrum Lareb. Dat kan een gebruiker zelf doen of zijn arts of apotheker.
Lareb is een meld- en kenniscentrum voor bijwerkingen van geneesmiddelen dat de risico’s in de dagelijkse praktijk signaleert en onderzoekt en hierover kennis verspreid. Op die manier is iedereen op de hoogte van eventuele bijwerkingen van een medicijn.
Ook Pfizer houdt alle signalen die zij krijgt over bijwerkingen bij. Bijwerkingen worden verzameld, geanalyseerd en gemonitord. Dit kan voor aanpassingen in de bijsluiter zorgen of dat artsen geïnformeerd moeten worden.
Preventieve middelen tegen schimmelinfecties
De antischimmelmiddelen die preventief worden gegeven om te voorkomen dat iemand een invasieve schimmelinfectie krijgt, noemen we profylaxe. Ook hiervan zijn er verschillende soorten op de markt. Profylaxe wordt alleen gegeven aan bepaalde groepen patiënten die verhoogd risico lopen op een levensbedreigende, inwendige schimmelinfectie.
De reden van de spaarzame inzet zijn de ongewenste bijwerkingen die profylaxe op de lange termijn kunnen hebben: schimmelresistentie.
Op korte termijn kunnen profylaxe eveneens bijwerkingen hebben. Denk hierbij aan onder meer koorts, hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, diarree, huiduitslag, verwardheid, bloeddrukverandering en verminderde nierfunctie.
Speciale richtlijn
Voor de behandeling van invasieve schimmelinfecties, veroorzaakt door de Candida, Aspergillus, Cryptococcus neoformans en Mucorales, bestaat er de SWAB-richtlijn van de Stichting Werkgroep Antibioticabeleid. SWAB is een initiatief van de Vereniging voor Infectieziekten, de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie en de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuisapothekers.
De SWAB-richtlijn is van toepassing op volwassenen, kinderen en pasgeborenen en is toepasbaar op zowel intra-als extramurale behandeling en zorg. De specifieke SWAB-richtlijn voor de aanpak van invasieve schimmelinfecties ondersteunt medische specialisten bij het kiezen van de geschikte antischimmelbehandeling. Daarmee wordt geprobeerd resistentie te voorkomen. Zodat we ook op de lange termijn zonder nadelige bijwerkingen invasieve schimmels kunnen blijven behandelen.
Meer over schimmelinfecties
-
Wanneer loop je risico op een schimmelinfectie?
Meestal laten schimmels ons links liggen. Maar soms heb je pech en krijg je een schimmelinfectie. Als het om een huidinfectie gaat, kan dit meestal niet veel kwaad. Maar soms dringt een schimmel het lichaam binnen en dan kan er een levensbedreigende infectie ontstaan. Wanneer loop je risico op een schimmelinfectie?
-
Schimmelinfectie voorkomen of genezen: profylaxe of niet?
Voorkomen is beter dan genezen. Toch gaat deze tegeltjeswijsheid niet altijd op. Zeker niet bij invasieve schimmelinfecties. Er wordt dan ook een duidelijke afweging gemaakt welke patiënten profylaxe krijgen om een infectie te voorkomen en welke patiënten niet. Want resistentie tegen antischimmelmiddelen ligt op de loer…
-
Zijn schimmelinfecties besmettelijk?
Overal om ons heen bevinden zich schimmels: in de lucht, in de grond en op én in ons lichaam. Meestal kan dat geen kwaad. Maar vooral met een verzwakte weerstand, loop je risico op een schimmelinfectie. Waarschijnlijk ken je wel iemand die er nu last van heeft: van voetschimmel en ringworm tot spruw. Zijn schimmelinfecties eigenlijk besmettelijk? Het korte antwoord is ‘ja, soms’.
