Behandeling van schimmelinfecties

Invasieve schimmelinfecties komen vaak voor bij een verzwakte weerstand, zoals bij mensen met leukemie of die een longtransplantatie hebben ondergaan. Vaak is zo’n schimmelinfectie niet meteen te diagnosticeren. Er wordt bloedonderzoek gedaan en soms weefsel afgenomen. Omdat de uitslag meestal even op zich laat wachten, start de arts vaak al wel met de behandeling. Er is namelijk geen tijd te verliezen: invasieve schimmelinfecties kunnen levensgevaarlijk zijn.

Behandeling van Allergische BronchoPulmonale Aspergillose (ABPA) 

Een bekende en beruchte vorm van een invasieve schimmelinfectie is aspergillose. Dat is een verzameling longinfecties die wordt veroorzaakt door de Aspergillus-schimmel. Bij mensen die met ernstige griep of COVID-19 op de IC worden opgenomen komt aspergillose geregeld voor. De infectie laat zich lastig diagnosticeren en behandelen.

Eén vorm van aspergillose die vaak bij astmapatiënten voorkomt, is Allergische BronchoPulmonale Aspergillose, afgekort tot ABPA.

Deze patiënten krijgen vaak corticosteroïden voorgeschreven. Dat zijn hormonen die het afweersysteem kunnen onderdrukken tijdens een aanval van de Aspergillus-schimmel. Het lichaam reageert daardoor minder heftig op de schimmel, waardoor de aanval in heftigheid afneemt. Een arts kan ook een antischimmelmiddel geven, waardoor minder corticosteroïden nodig zijn. Soms wordt bij aspergillose aanvullend een operatie uitgevoerd. Daarbij wordt het resterende geïnfecteerde weefsel uit de longen gesneden.

Behandeling huidschimmels

Naast invasieve schimmelinfecties zijn er huidschimmelinfecties. Vaak is de gist Candida verantwoordelijk voor deze schimmelinfecties die je over je hele lichaam kunt krijgen. Uiteenlopend van ringworm, voetschimmel, een schimmelinfectie in de liezen tot een vaginale schimmelinfectie. Deze infecties zijn vaak onschuldig, zolang je ze maar tijdig behandelt. Dit is uiteraard verstandig, omdat schimmelinfecties besmettelijk kunnen zijn.

Medicijnen tegen schimmelinfecties worden onderverdeeld in verschillende groepen. Alle antischimmelmiddelen zijn erop gericht om de schimmelinfectie stevig aan te pakken. Maar elke groep heeft een andere chemische samenstelling, werking en toepassing.

Imidazoolderivaten

Clotrimazol, econazol, miconazol en sulconazol vormen samen de groep imidazoolderivaten of imidazolen. Deze middelen worden vaak gebruikt bij schimmelinfecties op de huid, nagels en slijmvliezen, zoals de vagina. Ze remmen de groei van de schimmel, maar doden deze niet. De middelen moeten voor een periode van een week, tot nadat alle verschijnselen zijn verdwenen, worden gebruikt. De schimmel is namelijk pas weg als het bovenste laagje van de huid volledig is vernieuwd.

Antischimmelmiddelen in deze groep zijn verkrijgbaar als crème, lotion, spray, poeder en tablet- en gelvorm. Middelen voor de huid vind je vaak bij de drogist. Tabletten en gels zijn verkrijgbaar op recept bij de apotheek.
 

Triazoolderivaten

Fluconazol, isavuconazol, itraconazol, posaconazol en voriconazol zijn allemaal triazoolderivaten. Deze groep van medicijnen worden ook wel triazolen genoemd. Ze hebben een iets breder werkingsmechanisme dan imidazoolderivaten. Artsen schrijven antischimmelmiddelen uit de groep triazolen onder meer voor als inwendige kuur bij vaginale schimmelinfecties en bij ernstige invasieve schimmelinfecties, bijvoorbeeld in de hersenen en longen.

Ook triazoolderivaten zijn in diverse vormen beschikbaar. Ze zijn verkrijgbaar als capsules, als infuusvloeistof en in poeder- en tabletvorm. Sommige triazolen worden ingezet als profylaxe bij mensen die een stamceltransplantatie ondergaan om invasieve infecties met Aspergillus fumigatus, Candida, cryptokokken en andere schimmels te voorkomen. Deze antischimmelmedicijnen zijn uitsluitend op recept verkrijgbaar bij de apotheek.

Antimycotische antibiotica

Antimycotische antibiotica (amfotericine B, nystanine, natamycine en griseofulvine) worden gemaakt door bacteriesoorten. Amfotericine B, nystanine en natamycine binden zich aan ergosterol, een belangrijk stofje voor de opbouw van de celmembraan. Daardoor stopt de toevoer van voedingstoffen naar de schimmel en sterft deze af. Griseofulvine verstoort daarentegen het celdelingsproces van de schimmel.

Antimycotische antibiotica worden gebruikt als behandeling tegen schimmels zoals Aspergillus fumigatus en gisten zoals Candida albicans en Cryptococcus. Griseolfuvine wordt voorgeschreven bij schimmelinfecties van de behaarde hoofdhuid en bij schimmelinfecties op andere plaatsen van de huid wanneer andere antischimmelmiddelen niet werken. Antimycotische antibiotica zijn uitsluitend verkrijgbaar op recept.

Echinocandinen

Echinocandinen zijn semisynthetische antischimmelmiddelen waarvan de structuur gebaseerd is op bestaande schimmels. Ze remmen de aanmaak van bepaalde suikers in de celwand van schimmels waardoor deze barst en de schimmel sterft. Er zijn verschillende echinocandinen (anidulafungine, micafungine en caspofungine) die kunnen worden ingezet als behandeling van een Aspergillus- en Candida-infectie. Echinocandinen worden toegediend per infuus omdat ze niet in het maagdarmkanaal worden geabsorbeerd.

Schimmelinfectie voorkomen

Schimmels en gisten gedijen in een vochtige warme omgeving. Door te letten op je lichaamshygiëne kun je veel schimmelinfecties voorkomen. Droog je hoofd en alle huidplooien goed af na het douchen. Vergeet niet om ook je voeten goed af te drogen om voetschimmels te voorkomen. Draag katoenen of wollen sokken in schoenen en trek elke dag schone sokken aan. En draag altijd schoenen of slippers in openbare ruimtes zoals zwembaden, douches en sportzalen.

Vaginale schimmelinfecties kun je voorkomen door de natuurlijke toestand van het vaginale slijmvlies zo min mogelijk te verstoren. Spoel je vagina tijdens het douchen alleen van buitenaf met lauwwarm water en gebruik geen zeep of spoelmiddelen.